Umaszczenie merle u psów. Jakie rasy mogą mieć marmurkową sierść?

Każdy marmurkowy pies ma niepowtarzalny rozkład łat. Co więcej, ta różnorodność dotyczy także oczu. Mogą być oba niebieskie, różnić się między sobą, bywają też w połowie niebieskie, nakrapiane, plamiste, a także… brązowe. Wszystko zależy od tego, gdzie akurat wypadnie łatka. Wygląda to tak, jakby ktoś pochlapał psa farbą! Jakie rasy psów mogą mieć taki unikatowy wzór sierści? I dlaczego kojarzenie dwóch psów o umaszczeniu merle jest nieetyczne?

Jak wygląda umaszczenie merle?

O marmurkowym umaszczeniu decyduje gen merle, który powoduje częściowe zredukowanie pigmentacji sierści, czyli losowe rozjaśnienie koloru podstawowego, czyli np. czarnego. Najczęściej spotykane są tzw. błękitne lub niebieskie marmurki (ang. blue merle), u których podstawowa barwa czarna tu i ówdzie jest rozjaśniona do szarej. Natomiast w wypadku ras, u których występuje także umaszczenie czekoladowe, rodzą się także brązowe marmurki (red merle).

Podstawowa barwa przeplata się z rozjaśnioną do koloru kremowego, cynamonowego czy jasnobrązowego. Marmurkowe obszary nie zawsze składają się tylko z dwóch barw (szarej i czarnej lub kremowej i brązowej). Bywa, że dodatkowe geny powodują pojawienie się odcieni pośrednich. Nie jest to pożądane u psów o ubarwieniu blue merle, ale wygląda bardzo atrakcyjnie u czekoladowych.

Choć rozkład cętek u marmurków jest zwykle nieregularny, zdarzają się psy o symetrycznym ułożeniu części z nich. Intrygująco wygląda to na głowie, gdy połowa jest czarna lub czekoladowa, a połowa marmurkowa. U niektórych psów merle występuje także zjawisko heterochromii, czyli różnobarwność tęczówki.

Rasy psów z umaszczeniem marmurkowym

Psy merle rodzą się przede wszystkim w rasach wyhodowanych do zaganiania owiec i bydła, jednak geny odpowiadające za to umaszczenie występować mogą także u niektórych psów ras myśliwskich.

Wśród ras, w których FCI dopuszcza umaszczenie merle, znajdują się:

• owczarek francuski beauceron,
• bergamasco,
• border collie,
• owczarek szkocki długo- i krótkowłosy,
• owczarek australijski,
• owczarek pirenejski,
• owczarek szetlandzki,
• mudi,
• welsh corgi cardigan,
• dunker (gończy norweski),
• jamnik długowłosy,
• jamnik krótkowłosy,
• dog niemiecki,
• catahoula leopard dog,
• koolie.

Od jakiegoś czasu w u amerykańskich hodowców pojawiają się marmurkowe buldogi francuskie, pitbulle, cocker spaniele i chihuahua. U tych ras takie umaszczenie jest wynikiem całkiem niedawnej krzyżówki, w wypadku rasy chihuahua prawdopodobnie z sheltie. Powodem takich praktyk jest, niestety, motywacja finansowa osób, które je rozmnażają. Umaszczenie merle u tych ras nie jest akceptowane – możemy więc mieć pewność, że taki psiak pochodzi z pseudohodowli.

Double merle, czyli podwójne merle

Gen merle jest genem plejotropowym, co oznacza, że warunkuje kilka cech wyglądu. Sprawia to, że oprócz wpływu na pigment sierści ma także swoją ciemną stronę.

Informacja o marmurkowym umaszczeniu psa jest zapisana w chromosomach. Na obszarze zwanym locus pojawić się mogą dwa warianty genu M w trzech kombinacjach:

• genotyp mm nie ma wpływu na umaszczenie psa,
• genotyp Mm powoduje częściowe rozjaśnienie pigmentu i pojawienie się marmurkowego nakrapiania,
• genotyp MM skutkuje podwójnym rozjaśnieniem koloru.

Jeśli skrzyżujemy z sobą osobnika marmurkowego z niemarmurkowym, statystycznie połowa szczeniąt będzie marmurkami, a druga połowa nie. Jeśli jednak skojarzymy dwa zwierzęta z genem merle, nadal połowa potomstwa będzie zwykłymi marmurkami, średnio jedna czwarta nie będzie marmurkami, a jedna czwarta podwójnymi marmurkami. Krzyżowanie dwóch marmurków nie zwiększa więc szans na uzyskanie zwykłych marmurków w miocie, zwiększa za to prawdopodobieństwo głuchoty lub ślepoty u szczeniąt.

Podczas gdy zwykłe marmurki są zdrowymi psami, podwójne merle mogą mieć problemy ze wzrokiem i słuchem. Dzieje się tak, ponieważ w podwójnej dawce gen merle powoduje zbyt duże ograniczenie pigmentu. A z tych samych komórek, co komórki z pigmentem, formują się także struktury odpowiedzialne za słuch i wzrok. To właśnie z tego względu białe psy są częściej głuche i ślepe niż czworonogi o kolorowej sierści. Z uwagi na dobro zwierząt, niektóre organizacje kynologiczne zabraniają krzyżowania suki i psa merle.

U ras, u których powszechnie występują białe znaczenia, tak zwane irlandzkie (biała strzałka na głowie, biały kołnierz, łapy, brzuch i koniec ogona), czyli collie, border collie, szetlandów i owczarków australijskich, podwójne marmurki łatwo rozpoznać już na pierwszy rzut oka, gdyż większa część szaty jest biała. Zazwyczaj mają tylko nieliczne plamy na jednolitym tle. Ciekawe, że nawet zwykłe marmurki tych ras miewają trochę większe białe znaczenia niż ich niemarmurkowe rodzeństwo (choć nie jest to reguła).

Natomiast w wypadku ras, których przedstawiciele nie mają białych znaczeń, np. jamników, podwójne marmurki nie muszą być białe, a mają jedynie białe znaczenia. Nie znaczy to jednak, że nie są narażone na poważne wady.

współautorzy: Urszula Charytoniuk, Aleksandra Prochocka