16.04.2007

Czarownik z duchami

author-avatar.svg

psy.pl

Ten tekst przeczytasz w 6 minut

Cechy charakteru są silnie dziedziczone. Dlatego tak ważne jest dokładne poznanie psychiki psów przeznaczonych do hodowli. Służą do tego testy psychiczne, które obserwowane z boku, wyglądają czasem dość dziwnie…

czym jest IBD nieswoiste zapalenie jelit u psów

fot. Shutterstock

Zarówno badania naukowe, jak i obserwacje poczynione przez specjalistów pracujących z psami w różnych dziedzinach wykazały, że charakter i usposobienie tych zwierząt w ogromnym stopniu zależą od genów. Oczywiście socjalizacja, wychowanie i wszelkie doświadczenia mają na nie także niebagatelny wpływ. Jednak cechy psychiczne są uwarunkowane przede wszystkim genetycznie – np. lękliwość czy brak odporności na strzał psy dziedziczą aż w 60-70 proc.

O ile poważne zaniedbania socjalizacyjne czy negatywne doświadczenia, zwłaszcza z okresu młodości, mogą zniszczyć psychikę czworonoga o najlepszych nawet predyspozycjach, to najbardziej staranna socjalizacja i fachowe szkolenie nie uczynią dobrego użytkowo psa ze zwierzaka bez predyspozycji do pracy. Dlatego tak ogromne znaczenie ma dobieranie do rozrodu zwierząt o pożądanych cechach psychicznych.

Największą wagę przywiązują do tego oczywiście hodowcy psów użytkowych. Jest to jednak istotne w wypadku wszystkich czworonogów. Czy zawsze znamy do końca swoje psy? Czy wiemy, jak zachowałyby się w nietypowej lub niespodziewanej sytuacji? Odpowiedzieć na te pytania pomogą testy psychiczne.

W numerze 1/2006 pisaliśmy o testach dla szczeniąt. Wielu specjalistów jest zdania, że nie zawsze da się przewidzieć przyszły temperament psa na podstawie jego zachowania w tak młodym wieku. Maluchy bardzo się zmieniają.

Testy, którym poddaje się dorosłe psy, sprawdzają reakcje zwierzęcia o psychice już w znacznym stopniu ukształtowanej. Istnieją testy przeznaczone dla psów młodych i dla tych w pełni dojrzałych.

Szwedzki test dla każdego
Pierwotnym celem testów psychicznych było wyłonienie psów nadających się do służby czy innego typu pracy. Stosują je nadal policja i inne służby mundurowe podczas rekrutacji przyszłych czworonożnych pracowników.

Następnie wymyślono testy mające na celu przede wszystkim wyeliminowanie z hodowli psów o niepożądanych cechach psychicznych – lękliwych czy niepohamowanie agresywnych. Takie założenie przyświeca testom przeprowadzanym obecnie w Polsce.

Najbardziej nowoczesne testy mają za zadanie możliwie najdokładniej określić właściwości psychiczne psa. W tej dziedzinie przoduje Skandynawia. W Szwecji, Norwegii i Finlandii testom psychicznym jest poddawana duża część psiej populacji – przede wszystkim psy tzw. ras pracujących, ale także niektórzy przedstawiciele innych ras.
Szwedzki test MH (Mentalbeskrivning hund) przeznaczony jest dla młodych (1-2 lata) psów ras pracujących (m.in. owczarki: niemieckie, belgijskie, collie, australijskie; boksery, dobermany, rottweilery, sznaucery olbrzymy). Przystąpienie do niego jest jednym z warunków dopuszczenia ich do hodowli. Właściciele innych ras mogą poddawać mu swoje psy dobrowolnie.

Dla wszystkich ras stosuje się taki sam test, jednak od każdej oczekuje się nieco innych zachowań. Dla większości opracowano profil normalnych reakcji psa danej rasy w poszczególnych próbach. Przy tym nie zawsze zachowanie najbardziej typowe jest pożądane, testy mogą bowiem wskazać także niekorzystną, wymagającą naprawy sytuację w danej rasie (np. zbyt wiele psów jest lękliwych).

W Szwecji obserwuje się coraz większe zainteresowanie tym testem wśród zwykłych właścicieli psów. W 1997 roku sprawdzono ponad 8 tys. czworonogów. Test składa się z kilku prób, a każda z nich z kilku części lub aspektów zachowania, które ocenia się osobno. W trakcie przeprowadzania go przewodnik nie może wpływać na zwierzaka, np. poprzez wydawanie mu komend.

Możliwe zachowania psa w każdej części testu podzielono na pięć typów, punktowanych od 1 (brak lub słabe nasilenie reakcji) do 5 (maksymalne nasilenie). Punktacja ta nie wartościuje, lecz tylko oznacza natężenie danego zachowania, np. 1 może znaczyć „nie boi się”, „nie bawi się”, „nie jest agresywny”. W zależności od cechy i rasy, najbardziej pożądane mogą być zupełnie różne reakcje (punktacja 1, 5 czy 3).

Próby testu szwedzkiego:
1. Kontakt z obcym
Osoba przeprowadzająca test (lider) odbiera od przewodnika psa na smyczy i odchodzi z nim na bok na odległość kilkunastu kroków, ogląda mu zęby, dotyka go. Jak reaguje pies?

2. Chęć do zabawy
Lider prowokuje psa do zabawy dużą szmatą, rzuca ją do przewodnika. Czy pies się zacznie bawić?

3. Polowanie
Duża szmata jest ciągnięta na sznurku po zygzakowatym torze na odcinku ok. 10 m. Pies, spuszczony ze smyczy, powinien pobiec i złapać szmatę, po czym jest wołany przez przewodnika. To zadanie wykonuje dwa razy, zapisuje się lepszy wynik.

4. Zdolność do relaksu
Pies z przewodnikiem stoją trzy minuty w spokojnym miejscu. Co w tym czasie robi czworonóg?

5. Umiejętność współpracy z obcym
Człowiek ubrany w długą pelerynę wyłania się zza krzaka w odległości ok. 50 -m, klęka, wstaje, znowu klęka, wabi psa szmatą, woła go. Czy zwierzak interesuje się „czarownikiem”? Podbiega do niego? Bawi się z nim?

6. Reakcja na nagłe pojawienie się dużego obiektu
Kukła w niebieskim lub czerwonym uniformie w rozmiarze XL jest podnoszona nagle na linkach, podczas gdy przewodnik z psem idzie w jej kierunku. Co robi zwierzak?

7. Reakcja na nagły dźwięk
Ukryty w krzakach metalowy łańcuch jest wolno ciągnięty po metalowej tarce. Jak reaguje pies?

8. Reakcja na zbliżające się niebezpieczeństwo
Dwóch ochotników ubranych w prześcieradła z białymi plastikowymi kubłami na głowach z namalowanymi wielkimi czarnymi oczami, nosem i ustami wolno zbliża się jednocześnie do psa z dwóch kierunków. Wiatr powinien wiać od strony zwierzaka, aby nie mógł wyczuć, że są to przebrani ludzie. Gdy „duchy” podejdą nieco bliżej, odwracają się tyłem, a przewodnik spuszcza czworonoga ze smyczy. Co robi pies?

9. Chęć do zabawy

Czy pies po tym wszystkim ma jeszcze ochotę na zabawę?
Wyniki przedstawia się w postaci diagramu – nawet przy niewielkiej wprawie wystarczy rzut oka, aby stwierdzić, czy dany pies jest tchórzliwy lub czy chętnie pracuje z człowiekiem. Ogromną wagę przykłada się do tego, by testy zawsze były przeprowadzane w taki sam sposób, co jest warunkiem porównywalności wyników. Można je łatwo opracować statystycznie za pomocą specjalnego programu i analizować zmiany w populacji na przestrzeni lat, aby np. stwierdzić, czy nastąpił postęp hodowlany.
Wyniki umieszczane są w otwartej bazie danych, co ułatwia dobór partnerów do hodowli.

Testy polskie
W Polsce obowiązują cztery typy testów, których przeprowadzenie w wypadku pewnych ras jest warunkiem dopuszczenia do hodowli.
Testy psychiczne dla ras dotyczą bernardyna, berneńskiego psa pasterskiego, dużego szwajcarskiego psa pasterskiego, cane corso, doga z Majorki, doga argentyńskiego, doga kanaryjskiego, fila brasileiro, tosa, owczarków: kaukaskiego, środkowoazjatyckiego, południoworosyjskiego jużaka. Testy te przechodzą także gończe polskie i ogary polskie, które jednak są z nich zwolnione, jeśli zdobędą dyplom I, II lub III stopnia z prób lub konkursów pracy psów myśliwskich.
Testy dla ras obrończych obejmują natomiast psy: bouvier des Flandres, owczarki belgijskie, niemieckie, beaucerony, briardy; boksery, hovawarty, sznaucery olbrzymy.
Swoje testy mają też rottweilery i dobermany.

Testy psychiczne dla ras nieobrończych:
1. Sprawdzenie zachowania wobec ludzi
Pies na smyczy przechodzi wśród grupy spokojnie poruszających się osób (co najmniej 5-6, na obszarze 10 x 10 m). Rozmawiają, idą w jednym kierunku, przewodnik zatrzymuje się przy jednej z nich i poleca czworonogowi znieść spokojnie jej dotknięcie. Test zostaje zaliczony, jeśli pies nie wykazuje żadnych oznak agresji ani strachu.

2. Reakcja na sytuacje nietypowe
Przewodnik idzie z psem na luźnej smyczy, a w odległości do 10-m ktoś przebiega w kierunku prostopadłym do nich, nie drażniąc czworonoga. Zwierzak może się zachować obojętnie lub wykazać zainteresowanie biegnącym, ale nie ma prawa zareagować agresją ani chęcią pogoni. Przewodnikowi w trakcie testu wolno wpływać na zachowanie psa.

3. Reakcja na inne zwierzęta

Przewodnik z psem na smyczy kieruje się w stronę dobrze wyszkolonego spokojnego innego psa, poruszającego się też na smyczy. Idą razem ok. 20 -m przy swoich właścicielach, w odległości nie większej niż 3 -m, po czym siadają przy nich na minutę. Pies może się zachować obojętnie lub wykazać zainteresowanie drugim czworonogiem, jeśli tylko przewodnik jest w stanie go opanować.

4. Reakcja na strzał
Strzał z korkowca oddaje się z odległości 30 kroków od idącego na smyczy psa. Test jest zaliczony, jeśli zwierzak nie wykaże lęku.

5. Sprawdzanie odporności psychicznej
Przewodnik z psem na luźnej lince przechodzi nie dalej niż 5- m obok drążka z chorągiewką (wysokość 1- m). Do drążka przywiązana jest 10-metrowa linka trzymana przez stojącego dalej pomocnika. W chwili mijania drążek zostaje przewrócony. Czworonóg może okazać niepokój, odskoczyć, ale po chwili musi spokojnie podejść z przewodnikiem do leżącej chorągiewki. Przewodnikowi wolno go zachęcać, może podejść pierwszy, ale nie ma prawa psa ciągnąć.
Na ocenę pozytywną pies musi zaliczyć minimum cztery części testu.
W Polsce wciąż toczy się dyskusja, jak powinny wyglądać testy. Szczególnie dotyczy to ras takich jak hovawart, briard czy owczarki belgijskie – o nieco innej psychice niż np. owczarki niemieckie. Niektórzy właściciele psów tych ras postulują wprowadzenie testów takich samych jak w kraju pochodzenia danej rasy.

Pierwsza publikacja: 25.04.2022

Podziel się tym artykułem:

author-avatar.svg
psy.pl

Psy.pl to portalu tworzony przez specjalistów, ekspertów ale przede wszystkim przez miłośników zwierząt.

Zobacz powiązane artykuły

21.03.2024

Martwy pies na środku drogi. Z worka wystawała tylko głowa

Ten tekst przeczytasz w 2 minuty

W poniedziałek jeden z mieszkańców wsi Bandrów Narodowy w gminie Ustrzyki Dolne natrafił na martwego psa. Czworonóg znajdował się na środku drogi – jego ciało było zawinięte w worek.

martwy pies w worku

undefined

15.03.2024

Recykling z sercem. Plecaki Glovo wspierają zwierzęta w schroniskach

Ten tekst przeczytasz w 3 minuty

Dzięki współpracy między Glovo, Ubrania Do Oddania oraz Fundacji Splot Społeczny niepotrzebne już plecaki dostawcze zostają przerobione na maty dla psów i kotów przebywających w schroniskach.

maty dla zwierząt z plecaków Glovo

undefined

13.03.2024

Wpadł pod pociąg, próbując ratować psa. Mężczyzna ciężko ranny

Ten tekst przeczytasz w 2 minuty

Do dramatycznego wypadku doszło we Wrocławiu. To tam pewien mężczyzna ruszył na ratunek swojemu psu, który wbiegł na tory. 47-latek został potrącony przez pociąg.

ratował psa, wpadł pod pociąg

undefined

null

Bądź na bieżąco

Zapisz się na newsletter i otrzymuj raz w tygodniu wieści ze świata psów!

Zapisz się