Pies od środka

Co różni przewód pokarmowy psa od przewodu pokarmowego człowieka?
Ze względu na to, że psy są zwierzętami mięsożernymi, w inny sposób trawią pokarmy. Silniejsze wydzielanie kwasu solnego i pepsyny powoduje, że mięso, którego głównym składnikiem jest białko, pies trawi łatwiej niż człowiek.

Jaka jest zatem Pana opinia o diecie BARF, bazującej na tym, że psy są z natury mięsożerne?
Ta dieta polega na podawaniu nieoczyszczonych produktów: mięsa, mielonych kości itd. Może to być korzystne, ale tylko dla zdrowych psów, natomiast na psa chorego, który ma problemy z przewodem pokarmowym, może oddziaływać negatywnie.

Bezpieczniejsze są zatem gotowe karmy?
Te markowe zawierają odpowiednie proporcje białka, tłuszczu, węglowodanów, domieszki związków mineralnych, witamin i w zasadzie nie powinny wywoływać negatywnych skutków – o ile są odpowiednio racjonowane i o ile pies ma nieograniczony dostęp do wody, co jest ogromnie istotne zwłaszcza przy podawaniu karm suchych.

Niektórzy hodowcy dodają do gotowej karmy np. wywar z kości cielęcych. Co pan o tym sądzi?
Jeśli karma jest pełnoporcjowa i pies dostaje wodę, nie ma to uzasadnienia.

Na jakie dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego psy cierpią najczęściej?
Decydującym kryterium jest wiek zwierzęcia. U młodych psów mamy zwykle do czynienia z infekcjami wirusowymi. U starszych z kolei pokarm wolniej się przemieszcza w układzie pokarmowym, co sprzyja namnażaniu się drobnoustrojów. Psy w podeszłym wieku mają też problemy z wchłanianiem.

Obserwuje się również pewne predyspozycje rasowe, np. owczarki niemieckie często chorują na zewnątrzwydzielniczą niewydolność trzustki. U ras miniaturowych występuje objawiający się krótkotrwałą i niegroźną biegunką tzw. syndrom nadwrażliwości, który może być spowodowany nawet nadopiekuńczością właściciela – np. ciągłym głaskaniem.

W jaki sposób pies sygnalizuje, że ma kłopoty z przewodem pokarmowym?
Główny objaw to biegunka. Jej przyczyny mogą być różnorakie. Powodują ją wirusy i bakterie. Może być związana z zaburzeniami wydzielania enzymów trawiennych (zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki), z nieprawidłowym składem flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym (tzw. przerost bakteryjny) lub z nadwrażliwością na pokarm, alergią i nietolerancją pokarmową.

Co oznacza biegunka z domieszką krwi?
Może oznaczać stan zapalny żołądka i jelit, najczęściej krwotoczny, występujący przy infekcjach bakteryjnych i wirusowych. Schorzenie to dotyczy najczęściej małych ras. Cechuje się dużym nasileniem objawów chorobowych (wypróżnienia ponad sześć razy dziennie, szybkie wychudzenie, odwodnienie, osłabienie mięśni, oziębienie ciała) i wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Czy jest niebezpieczniejsza niż zwykła biegunka?
Każda biegunka jest niebezpieczna, bo powoduje zaburzenia we wchłanianiu, szybszy pasaż treści pokarmowych, czyli obciążenie mechaniczne przewodu pokarmowego i rozwodnienie kału. Konsekwencją zawsze jest odwodnienie organizmu i to ono stanowi największe zagrożenie dla psa. Mogą się bowiem pojawić problemy metaboliczne, kwasica, zaburzenia wodno-elektrolitowe rzutujące na funkcjonowanie nerek, serca i wątroby.

Jak w takiej sytuacji powinien się zachować właściciel psa?
W wypadku wystąpienia biegunki musi się jak najszybciej zgłosić do lekarza weterynarii. Trzeba bowiem przede wszystkim nawodnić organizm. Odbywa się to w formie kroplówki lub nawodnienia dootrzewnowego. Są też preparaty do nawadniania doustnego, które można podawać samodzielnie, ale na dalszym etapie leczenia i zgodnie z zaleceniami lekarza.

Co Pan sądzi o głodówce jako metodzie leczniczej?
24-godzinna głodówka – oczywiście z dostępem do wody – jest jak najbardziej wskazana. W jej efekcie przewód pokarmowy odpoczywa – nie ma czynnika powodującego namnażanie się bakterii. Nie polecam natomiast innych domowych sposobów, takich jak podawanie marchwianki.

Czy masaż brzucha może pomóc psu, który ma kłopoty z wypróżnianiem?
Jeśli perystaltyka jelit z jakichś powodów jest osłabiona, to masaż może ją pobudzić. Myślę jednak, że bardziej chodzi tu o kontakt właściciela z psem – i to on może zwierzakowi przynosić ulgę.

Czy wymioty zawsze sygnalizują chorobę?
Pod pojęciem wymiotów rozumiemy stan nudności lub wymioty rzeczywiste. Nudności u zwierząt manifestują się bezruchem, ziewaniem, oblizywaniem nosa, ślinieniem, żuciem. Z tymi objawami związane są łagodne zaburzenia motoryki żołądkowo-jelitowej.

Tzw. poranne wymioty, gdy pies ma pusty żołądek i wymiotuje żółcią, są zwykle wynikiem zaburzeń motorycznych tzw. refluksu żołądkowo-przełykowego lub jelitowo-żołądkowego. Jeżeli występują sporadycznie, to nie stanowią większego problemu. Jeżeli jednak pojawiają się z dużą częstotliwością, należy bezwzględnie zwrócić się o pomoc do lekarza weterynarii.

Wymioty rzeczywiste w większości wypadków są spowodowane chorobami przewodu pokarmowego (zapalenie gardła, zapalenia żołądka i jelit, ciała obce oraz niedrożności jelit). Innymi przyczynami są najczęściej pobudzenia ośrodka wymiotnego przez toksyny z zewnątrz (zatrucia), a także zapalenie i niewydolność wątroby, ostra niewydolność nerek – mocznica, ropomacicze oraz cukrzycowa kwasica. Ponadto częstą przyczyna wymiotów, szczególnie u młodych zwierząt, są zaburzenia przedsionkowe związane z chorobą lokomocyjną.

Dlaczego wymioty towarzyszą zapaleniu gardła?
Ponieważ na łukach podniebiennych gromadzi się wówczas śluz, który podrażnia receptory – pies nie umie go ani odkrztusić, ani połknąć. Z reguły kilka godzin po podaniu antybiotyku wymioty ustępują.

Jedną z częstszych dolegliwości gastrologicznych jest ostre rozszerzenie żołądka ze skrętem…
Występuje najczęściej u psów ras dużych. Szczególnie predysponowane są: dog niemiecki, owczarek niemiecki, bokser i psy seteropodobne w wieku powyżej 2-3 lat, ale zdarza się, że choroba ta dotyka również psy ras średnich i małych.

Istnieje wiele hipotez na temat czynników ją wywołujących: m.in. uwarunkowania anatomiczne i fizjologiczne (luźne więzadła żołądka, jego szybkie skurcze, połykanie powietrza, stres). Żadna z nich nie może jednak tłumaczyć wszystkich przypadków. Prawdopodobnie chorobę tę wywołuje wiele czynników naraz. Twierdzenie, że zespół rozszerzenia i skręcenia żołądka powstaje na skutek zbyt obfitego posiłku, po którym pies dużo się rusza, można obalić, ponieważ cierpią na tę chorobę również psy w trakcie hospitalizacji (które nie ruszały się dużo) oraz głodujące.

Jakie objawy wskazują na zagrożenie skrętem żołądka?
Powiększenie rozmiarów brzucha w okolicach podżebrza, tkliwość, bolesność, niepokój psa. Jeśli dochodzi do samego skrętu, mamy do czynienia z objawami wstrząsu: bladością błon śluzowych, przyspieszeniem oddechu i tętna, zataczaniem się.

Czy pies może cierpieć na kamienie żółciowe?
Tak, ale nie jest to problem tej skali co u ludzi. Kamienie żółciowe częściej występują u suk niż u samców. Dość trudno je zdiagnozować na zdjęciu rentgenowskim, bo żeby się to udało, złogi żółciowe muszą mieć odpowiednią ilość elementów mineralnych.

A choroba wrzodowa żołądka występuje u psów?
Tak. Mechanizm powstawania wrzodów jest podobny. Oczywiście żołądek ma naturalną barierę, która chroni go przed tą infekcją. Ale nadużywanie niektórych leków, np. niesterydowych przeciwzapalnych, ją osłabia – a te leki są dość powszechnie stosowane w naszej medycynie.

Objawy sprowadzają się do wymiotów, czasem może się pojawić domieszka krwi. Jedynym badaniem dającym gwarancję postawienia dobrej diagnozy jest gastroskopia.

Gdzie ją można wykonać?
W Polsce są dwa znaczące ośrodki zajmujące się gastroenterologią i mające odpowiednie możliwości techniczne: Wydziały Medycyny Weterynaryjnej na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie i na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu. W większych lecznicach prowadzi się podstawowe badania endoskopowe, ale zwykle sprzęt, którym one dysponują, nie jest najnowszy, co powoduje, że jakość badań budzi pewne wątpliwości.

Koszt takiego badania wynosi 150-350 zł i zależy od wielkości psa, rodzaju zastosowanej narkozy i przygotowania pacjenta.

Prof. dr hab. Andrzej Depta
jest kierownikiem Zespołu Diagnostyki Klinicznej w Katedrze Nauk Klinicznych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim oraz przewodniczącym sekcji gastroenterologii Polskiego Stowarzyszenia Lekarzy Weterynarii Małych Zwierząt