Akademia psiego terapeuty (4)

Prawidłowe zachowania wobec obcych osób pies już opanował. Teraz musi jeszcze tylko nauczyć się wykonywania wydawanych przez nie komend, pracy w oddaleniu od przewodnika i z osobami biernymi, które nie są w stanie samodzielnie wpływać na jego zachowanie. Nabywa też umiejętności dodatkowe, przyswaja sztuczki, które pomagają nawiązać i utrzymać pozytywną relację z uczestnikami dogoterapii.

Często polecenia wydają czworonożnemu terapeucie także dzieci. Dlatego w czasie szkolenia musi on mieć możliwość pracy z obcymi dorosłymi i dziećmi. Tak jak na poprzednich etapach, również teraz trzeba zaprosić do współpracy pomocników.

Praca z osobą aktywną w obecności przewodnika
Praca z osobą aktywną polega na umiejętności wykonywania komend obcej osoby. Zazwyczaj pies szkolony przez swojego opiekuna najchętniej współpracuje właśnie z nim. A przecież zajęcia dogoterapii to w dużej mierze praca z osobami nieznanymi psu. Aby były efektywne, musi on koncentrować uwagę właśnie na nich.

Wykorzystując umiejętności nabyte na poprzednich etapach szkolenia, podchodzimy do pomocnika, prowadząc psa na luźnej smyczy. Witamy się i chwilę rozmawiamy. Zwierzak w tym czasie powinien spokojnie stać lub siedzieć. Pomocnik wita się z psem, głaszcząc go i wesoło do niego przemawiając. Przekazujemy mu smycz i odchodzimy kilka kroków.

Zadaniem pomocnika jest przeprowadzenie kilku sesji treningowych z zakresu umiejętności podstawowych. Początkowo koncentruje on psa na sobie, używając komendy „popatrz”. Za każdym razem, kiedy czworonóg ją wykona, otrzymuje nagrodę.

Gdy pies jest już skoncentrowany, nie rozgląda się za przewodnikiem i nie próbuje do niego podejść, pomocnik prosi go o wykonanie innych poleceń. Początkowo może to być „siad”, „waruj” czy „stój” – czyli komendy, które zwierzak już dobrze opanował. Chodzi bowiem nie o to, aby się nauczył nowego zachowania, ale o to, aby te już wyuczone byli w stanie wyegzekwować od niego obcy ludzie. Dlatego ważne jest, aby w czasie pierwszych sesji pomocnik nagradzał ucznia smakołykiem za każdą prawidłowo wykonaną komendę. Przewodnik stoi blisko, ale nie wydaje psu żadnych poleceń ani nie wpływa na jego zachowanie. Jeśli zwierzak stara się do niego podejść lub ciągnie w jego kierunku, nie powinien zwracać na to uwagi.

Gdy pomocnikiem jest dziecko, sesja treningowa musi się odbywać pod szczególnym nadzorem przewodnika. Po przekazaniu smyczy zostaje on z dzieckiem, które wydaje psu komendy i go nagradza.

Praca z osobą aktywną bez przewodnika
Jeśli pies chętnie i prawidłowo wykonuje już polecenia obcych ludzi w obecności przewodnika, można rozpocząć naukę współpracy z kimś obcym bez towarzyszącego opiekuna. Docelowo zwierzak pozostawiony z nieznaną mu dotąd osobą powinien spokojnie znosić przynajmniej dziesięciominutową nieobecność przewodnika i w tym czasie reagować na komendy tego, z kim został. Nauka przebiega podobnie jak praca w obecności opiekuna, tyle że po przekazaniu smyczy znika on z pola widzenia psa.
Na początku sesje trwają po kilka minut. Pomocnik stara się skoncentrować uwagę czworonoga na sobie i często go nagradza. Stopniowo wydłużamy czas pracy i prosimy pomocnika o wydawanie różnych komend. Nie zwracamy się o pomoc do dzieci – praca psa z nimi zawsze powinna być nadzorowana przez osoby dorosłe.

Wysyłanie psa do obcej osoby
Kolejną ważną umiejętnością kandydata na psiego terapeutę jest podchodzenie na komendę do wskazanej osoby i siadanie przed nią. W zajęciach dogoterapii mogą przecież uczestniczyć ludzie, którzy nie są w stanie sami skutecznie zawołać psa i trzeba go do nich wysłać.

Prosimy pomocnika, aby stanął w odległości około trzech metrów od nas. Wydajemy komendę „podejdź” i wskazujemy dłonią pomocnika, który w tym momencie wesoło woła psa. Kiedy ten do niego podejdzie, entuzjastycznie chwali go i daje mu nagrodę. Po kilku próbach pies na samą komendę „podejdź” i nasz gest powinien skierować się do wskazanej osoby. Wówczas pomocnik może przestać go wołać, a jedynie nagradzać słowami i smakołykiem za przyjście.

W kolejnych próbach pomocnik przed podaniem nagrody wydaje komendę „siad” i nagradza zwierzaka, kiedy tylko usiądzie. Zachowanie utrwalamy podczas kolejnych sesji treningowych do momentu, w którym pies będzie samodzielnie podchodził i siadał przed wskazaną osobą. Należy ćwiczyć tę umiejętność z różnymi ludźmi.

Podawanie przedmiotu
W trakcie prowadzenia dogoterapii wykorzystuje się wiele przedmiotów. Czasem są to zabawki psa czy przybory do jego pielęgnacji, często też inne pomoce edukacyjne. Dlatego bardzo przydatna jest umiejętność podawania przedmiotów leżących na ziemi. Zwierzak powinien je przynosić do rąk przewodnika lub na polecenie kłaść na jego kolanach i w ten sam sposób podawać wskazaną rzecz obcej osobie, poproszony o to przez opiekuna.

Podnoszenia przedmiotu możemy psa nauczyć, używając klikera. Nie podpowiadamy mu, co ma robić, nie naprowadzamy go ani nie wydajemy innych komend. Zaznaczamy jedynie kliknięciem te zachowania, które prowadzą do ostatecznego efektu.

Początkowo klikamy i nagradzamy psa za samo patrzenie na przedmiot, później za dotknięcie go nosem, wzięcie w zęby, aby ostatecznie doprowadzić do podania nam go do rąk. Później uczymy położenia przedmiotu na kolana, a kiedy pies opanuje te umiejętności, możemy zacząć trenować podawanie go na komendę obcej osobie.

Praca z osobą bierną
Zajęcia dogoterapii mogą być realizowane również dla dzieci i dorosłych ze złożoną, wieloraką niepełnosprawnością. Ponieważ osoby te często nie są w stanie planować, kontrolować i koordynować ruchów, pomagają im terapeuci. Chód tych osób i przyjmowana przez nie pozycja są często bardzo zaburzone, a więc zupełnie inne od tych, które pies poznał, przebywając z ludźmi na co dzień. Może to wywoływać u niego lęk lub stres. Praca jest zdecydowanie wolniejsza, więcej się realizuje ćwiczeń statycznych, dlatego zwierzak uczestniczący w takich zajęciach musi odznaczać się niezwykłą cierpliwością. Powinien też bezwzględnie akceptować podczas głaskania naprowadzanie czy przytrzymywanie dłoni osoby biernej przez terapeutę.

„Połóż mordkę”
Ludzie ze złożoną niepełnosprawnością często samodzielnie nie zdołają pogłaskać psa. Warto go więc nauczyć, aby na polecenie kładł pysk na wyciągniętej dłoni i pozostawał w tej pozycji przez dłuższy czas.

Do nauki zapraszamy pomocnika. Siedząc przed psem, wyciąga on dłoń zwróconą wewnętrzną stroną do góry, na wysokości jego pyska. Wykorzystując kliker, kształtujemy wybrane zachowanie. Czworonóg w naturalny sposób powinien się zainteresować dłonią – najpewniej po prostu ją powącha, sprawdzając, czy pomocnik nie oferuje mu smakołyków. Zaznaczamy ten moment kliknięciem i nagradzamy naszego ucznia.

Na początku nauki klikamy samo dotknięcie nosem, potem dotknięcie pyskiem, w kolejnych krokach – kładzenie kufy na dłoni. Wreszcie przedłużamy zachowanie poprzez stopniowe opóźnianie kliknięcia i dołączamy komendę, np. „połóż mordkę”. W podobny sposób możemy nauczyć psa wkładania pyska pod dłoń skierowaną wewnętrzną stroną do dołu.

Umiejętności dodatkowe
Umiejętności dodatkowe to, potocznie mówiąc, sztuczki. Pies pracujący w dogoterapii powinien znać ich przynajmniej kilka. W czasie pierwszych zajęć ich prezentacja pomaga skoncentrować uwagę uczestników. Czworonóg, który wita się z dziećmi „przybiciem piątki”, zwykle od razu zyskuje ich sympatię. Turlanie się jest bardzo efektowne, a dzieci chętnie naśladują zwierzaka, ćwicząc jednocześnie koordynację ruchów. Pies może się kłaniać na komendę, „wstydzić się”, zasłaniając łapą oczy, wrzucać papierki do kosza itp. Wszystkie te dodatkowe umiejętności zwiększają motywację uczestników do współpracy z nim.

Szkolenie psa do zadań dogoterapii to długotrwały proces, na który składa się nie tylko nauka różnych umiejętności i komend, ale również kształtowanie prawidłowych zachowań w rozmaitych warunkach i wśród różnych osób. Nawet kiedy zwierzak rozpocznie już pracę, poszczególne umiejętności powinny być cały czas utrwalane, a czasami konieczne okazuje się nauczenie go dodatkowych.