Nie pal przy psie

Czym psie uszy różnią się od naszych?
Podstawowa różnica dotyczy budowy zewnętrznego przewodu słuchowego, który jest długi, wąski, załamany i owłosiony, a małżowina uszna dosyć obfita. U psów zwisłouchych (cocker spaniel, seter) kanał słuchowy jest zamknięty. Stwarza to bardzo dobre warunki do rozwoju drobnoustrojów w woszczynie. Dlatego zapalenia ucha zewnętrznego występują u tych czworonogów stosunkowo często.

Podobno yorki, maltańczyki i westie również są podatne na choroby uszu?
Ta skłonność u przedstawicieli wymienionych ras związana jest z dużą ilością sierści porastającej małżowiny uszne. Bywa, że leczenie przewlek­łych zapaleń kończy się interwencją chirurgiczną – plastyką kanału słuchowego, która ma umożliwić wypływ wydzieliny.

Niektórzy właściciele czworonogów usuwają włosy z ich uszu, aby móc je lepiej czyścić. Jestem przeciwnikiem takiego postępowania. Wprawdzie zbyt obfita sierść sprzyja rozwojowi zakażeń kanału słuchowego, jednak w czasie manipulacji ostrymi narzędziami łatwo jest uszkodzić skórę małżowiny usznej. Jeśli więc już ktoś to robi, niech stosuje nożyczki z tępymi końcami i uważa, aby nie skaleczyć zwierzęcia.

Jak często pielęgnować psie uszy?
Zalecałbym codzienne zaglądanie do nich i systematyczne usuwanie woszczyny, jeśli zalega ona w zbyt dużej ilości. Częstotliwość tych zabiegów zależy od właściwości danego zwierzaka i od pory roku, bo latem woskowiny jest więcej. Poza tym wtedy na uszy psa trzeba w ogóle bardziej uważać, zwłaszcza jeśli nasz podopieczny kąpie się w jeziorze lub morzu, gdyż do uszu może się dostać na przykład piasek.

Konstrukcja kanału słuchowego psa jest taka, że nawet głębokie włożenie tam pałeczki z wacikiem nie spowoduje jego uszkodzenia. Lepiej jednak ograniczać się do czyszczenia tych obszarów, które znajdują się w zasięgu wzroku, i oczywiście trzeba to robić delikatnie.

Jak rozpoznać chorobę uszu?
Najłatwiej rozpoznaje się dolegliwości ucha zewnętrznego. Wtedy pies nienaturalnie potrząsa głową i próbuje drapać wnętrze uszu. Bywa, że małżowiny uszne są już rozdrapane, z widocznymi krwiakami, a skóra ucha nie jest różowa, lecz przekrwiona, z dużą ilością woszczyny, niekiedy wręcz ropy.

Trudniej rozpoznaje się choroby ucha wewnętrznego. Tu zazwyczaj właściciele reagują późno, kiedy widoczne są już objawy – zaburzenia neurologiczne: zaburzenia ze strony błędnika, zaburzenia równowagi lub oczopląs, opadanie wargi górnej, powieki. Ponieważ punktem wyjścia zapaleń ucha środkowego i wewnętrznego jest najczęściej zapalenie zewnętrznego przewodu słuchowego, dlatego wszelkie nieprawidłowości w jego obrębie powinny być jak najszybciej konsultowane z lekarzem.

Kiedy dochodzi do zakażeń bakteryjnych i grzybiczych uszu?
Częstym podłożem zapaleń bakteryjnych uszu jest alergiczne zapalenie przewodu słuchowego. Dochodzi wtedy do nagromadzenia się w uchu wysięku, który jest pożywką dla drobnoustrojów. Zakażenia grzybicze powstają wskutek zbyt gorliwego stosowania antybiotyków o szerokim spektrum działania. Zaburza to równowagę naturalnej mikroflory ucha i sprawia, że zaczynają w niej dominować drożdżaki.

Leczenie jest dość uciążliwe, długotrwałe i wymaga współpracy ze strony właściciela. Dużą rolę odgrywa właściwe rozpoznanie mikrobiologiczne, ale także parazytologiczne, bo na przykład u kotów często zapalenie ucha związane jest ze świerzbowcami. W leczeniu chorego ucha stosujemy antybiotyki działające ogólnie i miejscowo. Do kanału słuchowego aplikujemy leki przeciwzapalne i przeciwbólowe. Trzeba też pamiętać o toalecie ucha, czyli systematycznym oczyszczaniu i osuszaniu go z wydzieliny.

Jak uchronić psa przed zakażeniem?
Ważne jest unikanie przeziębień, kąpieli z użyciem detergentów i niepotrzebnego stosowania antybiotyków.

Jakie mogą być konsekwencje nieleczenia zapalenia uszu?
Przewlekłe zapalenie uszu, przerost skóry kanału słuchowego, zapalenie ucha środkowego. Głuchota występuje stosunkowo rzadko.

Gdzie można wykonać badania profilaktyczne słuchu psa?
W Polsce niestety diagnostyka głuchoty psów jest w powijakach. Pierwszy aparat do komputerowego badania słuchu pojawił się pod koniec ubiegłego roku w jednej z wrocławskich klinik weterynaryjnych.

W jaki sposób chronić słuch psa?
Leczyć zawczasu zapalenia gardła i zapalenia ucha zewnętrznego i nie narażać psa na hałas. Jego uszom szkodzi huk petard, hałas wielkomiejski i głośna muzyka.

Czy psy mogą chorować na zatoki?
Oczywiście. Często się zdarza, że zapalenie zatok czołowych przebiega w sposób niezauważalny ani dla właściciela psa, ani nawet lekarza. Bywa, że stwierdza się je przypadkowo dopiero na zdjęciu radiologicznym. Istnienie takiego stanu należy brać pod uwagę zawsze u psów z przewlekłymi nieżytami nosa. Leczenie zatok psa, podobnie jak i ludzi, jest niezwykle trudne, jednakże zaniechanie go przysparza zwierzęciu wiele cierpień, których nam najczęściej nie komunikuje.

Uporczywe kichanie zawsze świadczy o przeziębieniu?
Nie. Zwłaszcza u starszych psów bywa wynikiem zębopochodnego zapalenia błony śluzowej nosa. Wtedy kichaniu towarzyszy śluzowo-ropny wypływ.

Jakie są przyczyny zapalenia gardła u psa i jakie zachowania je sygnalizują?
Główną przyczyną są infekcje wirusowe, które najczęściej zdarzają się u psów młodych i krótkoczaszkowych. W lecie często powodują je lody serwowane pupilom – codziennie przyjmujemy wtedy w naszej klinice po kilku pacjentów. Pierwszym objawem jest utarta apetytu, a potem również pragnienia. Zdarza się pokasływanie, bardzo często – wymioty.

Które rasy są predysponowane do zapadania na choroby górnej części układu oddechowego?
Między innymi mopsy, boksery, buldożki francuskie. Są to predyspozycje spowodowane budową gardła, małżowin nosowych i podniebienia miękkiego. Nie należy wychodzić z nimi, kiedy jest bardzo zimno lub bardzo gorąco, a także z zimnego pomieszczenia w upał i odwrotnie. Trzeba też dbać o zachowanie właściwej wilgotności powietrza.

Z czego wynikają problemy z tchawicą u niektórych ras?
Najczęściej dochodzi do tzw. zapadu tchawicy, czyli jej zwiotczenia, a to z kolei powoduje duże problemy z oddychaniem. Bezpośrednią przyczyną tego schorzenia są zaburzenia w budowie chrząstki, która staje się podatna na odkształcenia. Predysponowane do tego schorzenia są zwykle psy małych ras. Dość często stwierdza się je u yorków, pudli i chihuahuek.

Jak często czworonogi zapadają na choroby dolnych dróg oddechowych?
Zapalenia oskrzeli i odoskrzelowe zapalenia płuc są dosyć częstymi schorzeniami i równie często bagatelizowanymi przez właścicieli ze względu na skąpe objawy. Zbyt późne leczenie może doprowadzić do przewlekłego zapalenia płuc i niewydolności oddechowej. Dlatego uporczywy, mokry kaszel i wysięki z nosa oraz mała wydolność i brak ochoty do biegania powinny być wskazaniem do badania radiologicznego – zwłaszcza że ostatnio notujemy sporo przypadków takich chorób.

Co zrobić, gdy psu utkwi coś w gardle lub nosie?
Zajrzeć i zorientować się w sytuacji. Jeśli jest to spory wystający przedmiot, można spróbować wyciągnąć go palcami. Pęsety lepiej nie używać. Łatwo jest wepchnąć nią ciało obce jeszcze głębiej do nosa lub uszkodzić gardło. W ogóle usuwanie ciał obcych z nosa, a także małych, wbitych w ścianę gardła przedmiotów lepiej powierzyć lekarzowi.

Jak uchronić psa przed chorobami układu oddechowego?
Przede wszystkim unikać zmian temperatur i przegrzania. Nie palić w jego towarzystwie. W miastach problemem jest też przebiegająca bezobjawowo pylica płuc. Lepiej więc omijać miejsca, w których intensywnie się kurzy.

Andrzej Milczak jest adiunktem w Zakładzie Analityki Medycznej Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych Zwierząt Akademii Rolniczej w Lublinie.