DALMATYŃCZYK

Charakter rasy dalmatyńczyk

Dalmatyńczyk jest psem pełnym radości życia, o dużym temperamencie. Wymaga bliskiego kontaktu z właścicielem, z którym zżywa się znacznie silniej niż wiele innych psów. Dlatego nie należy go izolować od rodziny (choć oczywiście dla czworonoga nauczonego zostawania samemu przez parę godzin nie będzie to problemem). Również ze względu na krótką sierść dalmatyńczyk nie nadaje się do trzymania w kojcu.

Przedstawiciel tej rasy powinien być odważny i zrównoważony. Jest przyjazny wobec ludzi, chociaż podczas pierwszego kontaktu z nieznajomymi niektóre osobniki bywają powściągliwe. Mimo wrodzonej łagodności w razie potrzeby potrafi stanąć w obronie właściciela i jego mienia.

Dalmatyńczyk dobrze się dogaduje z dziećmi, chętnie uczestniczy we wspólnych zabawach, ale nie lubi zbytniej natarczywości. Trzeba pamiętać, że jest psem o niezależnym charakterze, który podporządkuje się tylko osobie dorosłej, dlatego nie należy go kupować jako maskotki dla dziecka. Dalmatyńczyk bez problemu zaakceptuje inne zwierzęta domowe. Zwykle jest też tolerancyjny wobec obcych psów, jednak zaatakowany przez agresywnego pobratymca na pewno będzie się bronił.

Dalmatyńczyk uwielbia ruch i przestrzeń, jest bardzo wytrzymały. Chętnie towarzyszy biegaczowi, rowerzyście czy jeźdźcowi (szczeniąt nie należy jednak zmuszać do zbytniego wysiłku). Wybierając się z psem na łono natury, trzeba pamiętać o jego instynkcie myśliwskim i skłonności do pogoni.

Umiejętności

Pierwotnie dalmatyńczyk był psem myśliwskim wykorzystywanym do polowań na grubą zwierzynę. W Stanach Zjednoczonych używano go do ścigania zbiegłych niewolników i do ochrony przed rabusiami. Często towarzyszył powozom konnym, biegnąc tuż za przednią osią pojazdu, i zanim stał się jedynie efektownym dodatkiem do bryczki, pełnił bardziej prozaiczną funkcję – w czasie postojów pilnował koni i dobytku. Zauważono też, że psy tej rasy działają uspokajająco na konie, co zresztą wykorzystuje się do dzisiaj.

Obecnie dalmatyńczyki są głównie psami do towarzystwa i wydają się stworzone do tej roli. Z powodzeniem można je szkolić w zakresie ogólnego posłuszeństwa (PT). Nadają się też do uprawiania wielu psich sportów. Przedstawiciele tej rasy sprawdzają się również jako psy tropiące w policji i ratownicze do poszukiwania ludzi pod gruzami.

Szkolenie i wychowanie

Dalmatyńczyk to pies inteligentny, obdarzony doskonałą pamięcią. Jest pojętny i chętnie się uczy. Szkolenie powinno się opierać na pozytywnych metodach – nagradzaniem i łagodnością można wiele osiągnąć. Przemoc – zarówno fizyczna, jak i psychiczna – spowoduje, że pies może nie tylko odmówić wykonywania poleceń, ale i stać się uciążliwy w codziennym życiu.

Sporo czasu trzeba poświęcić na spacery i zabawę ze szczeniakiem oraz zapewnić mu prawidłową socjalizację – powinien poznawać nowe miejsca, ludzi i inne psy.

Dla kogo ta rasa

Dalmatyńczyk to pies dla aktywnego, konsekwentnego, zaangażowanego właściciela, który poświęci odpowiednią ilość czasu na spacery i wychowanie swojego pupila.

Wady i zalety rasy dalmatyńczyk

Dalmatyńczyk – jaki jest? Poznaj jego wady i zalety!

Wady

• wrażliwy na niskie temperatury
• źle wychowany może sprawiać problemy
• bywa uparty i samodzielny
• wypadająca sierść jest trudna do sprzątnięcia

Zalety

• przywiązany do opiekuna
• wesoły i przyjacielski
• aktywny, może uprawiać psie sporty
• toleruje inne zwierzęta
• mało hałaśliwy stróż
• łatwy w pielęgnacji

Zdrowie rasy dalmatyńczyk

Dalmatyńczyk to pies raczej zdrowy. Należy jednak uważać na wrażliwszy niż u innych psów układ moczowy. Częściej też zdarzają się u tej rasy zapalenia nerek czy pęcherza moczowego. Dlatego trzeba pilnować, aby dalmatyńczyki nie leżały długo na zimnym podłożu. Wykazują również skłonność do kamicy moczanowej.

W związku z białym umaszczeniem zdarza się wrodzona głuchota. U dalmatyńczyków przeznaczonych do hodowli powinno się przeprowadzić test BAER, ponieważ inaczej nie sposób odróżnić psa zdrowego od niesłyszącego na jedno ucho.

U psów rasy dalmatyńczyk mogą się przytrafić alergie pokarmowe i stany zapalne uszu na tle bakteryjnym lub grzybiczym. Jak u wszystkich dużych psów, istnieje ryzyko rozszerzenia i skrętu żołądka. W starszym wieku mogą się pojawić problemy z kręgosłupem i układem stawowo-kostnym. Niektóre osobniki wykazują predyspozycje do nadmiernego odkładania się kamienia nazębnego, który należy systematycznie usuwać.

Dalmatyńczyki dobrze znoszą nawet duże upały. Z powodu krótkiej szaty są jednak wrażliwe na niskie temperatury, nie przepadają też za deszczem i wilgocią.

Żywienie

Dalmatyńczyki nie są wybredne – większość z nich to łakomczuchy, dlatego trzeba uważać, aby zbytnio nie przybrały na wadze. Najlepiej podawać im gotowe, średnio energetyczne karmy dla dużych ras, dostosowane do ich wieku. Dosyć dobrze sprawdzają się te z dodatkiem jagnięciny lub ryb morskich. Można też żywić psy tej rasy samodzielnie przygotowanym jedzeniem, które trzeba uzupełnić odpowiednimi preparatami wapniowo-witaminowymi.

W okresach linienia warto dodawać do posiłków środki poprawiające stan sierści i skóry, a w starszym wieku – chroniące stawy (z glukozaminą i chondroityną). Dzienną porcję można podzielić na dwa posiłki.

Pielęgnacja

Krótka szata dalmatyńczyka nie wymaga wyszukanych zabiegów pielęgnacyjnych. Pies tej rasy zwykle linieje dwa razy do roku, jednak nieczesany może gubić sierść przez cały czas, dlatego warto go regularnie szczotkować. Jego sierść jest drobna, ale twarda – łatwo się wbija w podłoże i dosyć trudno ją sprzątnąć.

Zwykle wystarczy wyczesać pupila raz w tygodniu gumową szczotką lub specjalną rękawicą. Można go również przetrzeć wilgotnym ręcznikiem lub kawałkiem irchy, dzięki czemu usuniemy z sierści kurz i nadamy jej połysk. Dalmatyńczyka kąpiemy w miarę potrzeby w szamponie dla psów krótkowłosych. Wybierając kosmetyk, upewnijmy się, czy użycie go nie spowoduje przebarwień.

Trzeba też systematycznie sprawdzać uszy i skracać pazury, jeśli pies nie ściera ich w naturalny sposób. Można mu podawać specjalne gryzaki i ciastka do czyszczenia zębów lub przyzwyczaić go do pasty i szczoteczki.

Dalmatyńczyk nie wymaga specjalnego przygotowania do wystawy, ale – jak każdy pies – musi być nauczony odpowiedniego zachowania w ringu.

Akcesoria

Małego dalmatyńczyka wyprowadzamy w mocnej obroży z solidnym zapięciem lub dobrze dopasowanych szelkach. Akcesoria nie mogą być podszyte kolorowym filcem, ponieważ pod wpływem wilgoci zabarwią sierść. Na długie spacery warto zabierać linkę – zapewni ona psu swobodę ruchu i bezpieczestwo.

Na spacerach polecane są zabawy umożliwiające rozładowanie nadmiaru energii (np. aportowanie), w domu – wyciszające, zajmujące na dłużej uwagę psa. Sprawdzają się kongi napełnione smakołykami, bawełniane sznury czy naturalne gryzaki.

Można przyzwyczaić pupila do klatki, zwłaszcza jeśli zamierzamy jeździć z nim na wystawy – nie wolno jednak stale go w niej zamykać. Znudzony, zaniedbany dalmatyńczyk potrafi mocno dać się we znaki, ale gdy mu się zapewni odpowiednio dużo ruchu i zajęć umysłowych, jest wspaniałym domownikiem.

Historia rasy dalmatyńczyk

Wiedza o przeszłości dalmatyńczyków jest nikła. Uważa się, że rasa pochodzi z Dalmacji – krainy rozciągającej się wzdłuż wybrzeży Adriatyku. Jednak według niektórych badaczy cętkowane psy pojawiły się w IV w. p.n.e. w Indiach, a stamtąd przywędrowały do Grecji, Rzymu i Egiptu.

O ich obecności w kraju faraonów miały świadczyć malowidła ścienne przedstawiające podobne zwierzęta. Podczas wykopalisk archeologicznych znaleziono też ceramikę i płaskorzeźby z ich wizerunkami. Grecki historyk Ksenofont również wspominał w swoich kronikach o takich czworonogach.

Znane są także teorie wywodzące dalmatyńczyka bezpośrednio z Basenu Morza Śródziemnego. Podobizny cętkowanych psów odnaleziono na freskach i ceramice pochodzącej z okresu kultury mykeńskiej. W kaplicy Santa Maria Novela we Florencji znajduje się obraz powstały ok. 1360 r., na którym uwieczniono kilka takich czworonogów w scenie polowania na wilki.

W średniowieczu dalmatyńczyk pojawił się na Bałkanach, gdzie był wykorzystywany prawie wyłącznie jako pies myśliwski. W kręgach miłośników rasy znana jest także legenda o tureckich cętkowanych psach bojowych, które miały brać udział w oblężeniu Wiednia. Kroniki kościelne zarówno z XIV w., jak i późniejsze (z początków XVIII w.) wskazują region śródziemnomorski – zwłaszcza wybrzeża Dalmacji – jako miejsce pochodzenia rasy.

Niezależnie od tego, która z przytoczonych teorii jest bliższa prawdy, przodkowie współczesnego dalmatyńczyka niewątpliwie wywodzą się z obszaru o ciepłym klimacie, na co wskazują krótka sierść i duża odporność tych czworonogów na wysokie temperatury.

Zanim zaczęła obowiązywać obecna nazwa rasy, dalmatyńczyka określano w rozmaity sposób: wyżeł bengalski, wyżeł raguański, legawiec dalmatyński czy mały pies duński. Byli tacy, którym kropki na ciele przypominały pęcherze lawy albo rzadkie kępki roślinności rosnącej między przybrzeżnymi skałami.

Najbardziej prawdopodobne wydaje się jednak, że rasa wzięła nazwę od krainy geograficznej albo od nazwiska słoweńskiego księdza, pisarza i tłumacza Jurija Dalmatina, który ok. 1570 r. miał otrzymać od czeskiej księżnej kilka cętkowanych czworonogów.

Thomas Bewick w swojej pracy wydanej w 1792 r. przedstawia rysunki i opisy nakrapianego psa, którego nazywa „the dalmatin dog” – dalmatyńczyk lub „the coach dog” – pies powozowy.

W XVIII w. dalmatyńczyk stał się bardzo popularny wśród wyższych sfer w Anglii i Stanach Zjednoczonych. Towarzyszył powozom konnym, dlatego zaczęto go nazywać psem koczowym lub karetowym. Gdy nadeszła era motoryzacji, dalmatyńczyk nie odszedł w zapomnienie, ponieważ posiadanie tego efektownego zwierzaka stało się niemal obowiązkiem każdego dobrze urodzonego angielskiego dżentelmena i zamożnych ludzi z południowych stanów Ameryki.

Pierwsza wystawa, na której pokazano przedstawicieli tej rasy, odbyła się w 1869 r. w Birmingham. Wzorzec opracował Vero Shaw w 1882 r, a w 1890 r. uznano go za oficjalny standard. Pierwszy klub dalmatyńczyka powstał w 1920 r. w Niemczech.

Chociaż największy wpływ na współczesny wygląd dalmatyńczyków mieli Anglicy i Amerykanie, to FCI (Międzynarodowa Federacja Kynologiczna) przypisała je byłej Jugosławii (obecnie za kraj pochodzenia rasy uznawana jest Chorwacja). Początkowo rasę zakwalifikowano do IX grupy FCI – psy ozdobne i do towarzystwa. Od 1994 r. znajduje się w grupie VI – psy gończe, posokowce i rasy pokrewne.

Dalmatyńczyk w Polsce

W Polsce dalmatyńczyki były znane jeszcze przed II wojną światową. Kilka takich psów należało do biologa i genetyka prof. Teodora Marchlewskiego. Hodowla rasy rozwinęła się jednak dopiero w 1968 r., kiedy Kaja i Tomasz Szymańscy sprowadzili z Anglii do hodowli 101 Dalmatyńczyków sukę Illyricum Loris i psa Peter Perkins of Pembroke (pierwsze szczenięta po tej parze urodziły się w 1969 r.). Z kolei w 1971 r. do hodowli Z Pustyni Arizony przyjechały ze Stanów Zjednoczonych suka Arizona Star i pies King of Sun Valley.

Wzorzec rasy dalmatyńczyk

Dalmatyńczyk – grupa VI FCI, sekcja 3, nr wzorca 153

• Kraj pochodzenia: Chorwacja
• Charakter: przyjemny, przyjacielski, bez śladu lękliwości czy rezerwy, nerwowości lub agresji, jest pełen energii, oddany, niezależny i łatwy do ułożenia.
• Wielkość: wysokość w kłębie psów 56-61 cm, suk 54-59 cm
• Waga: psów 27-32 kg, suk 24-29 kg
• Szata: krótka, gęsta, twarda, lśniąca
• Maść: czysto biała z czarnymi lub brązowymi cętkami; cętki powinny być okrągłe, wyraźne, dobrze rozmieszczone, o średnicy 2-3 cm; na głowie, ogonie i kończynach mniejsze niż na tułowiu
• Długość życia: 12-13 lat
• Odporność na warunki atmosferyczne: średnia
• Koszty utrzymania: od 300 zł miesięcznie
• Cena psa z rodowodem: 2500-3500 zł

Ciekawostki o rasie dalmatyńczyk

Przed pojawieniem się aut dalmatyńczyk był pomocnikiem nowojorskiej straży pożarnej – biegł przed wozem i szczekaniem rozpędzał tłum, ułatwiając przejazd; pomagał również ciągnąć węże gaśnicze. Dziś jest maskotką strażaków, prawie każdy posterunek ma swojego cętkowanego pupila.

W wielu publikacjach można się spotkać z twierdzeniem, że dalmatyńczyki rodzą się całkiem białe. To tylko po części prawda. Cętki na sierści rzeczywiście pojawiają się dopiero po kilkunastu dniach, ale niektóre z nich są już dobrze widoczne u mokrego, nowo narodzonego szczeniaka, w postaci plam pigmentacyjnych na skórze.

Niewątpliwie do wzrostu popularności rasy przyczynił się słynny film „101 dalmatyńczyków”. W 1996 roku powstał film produkcji Walta Disneya z niezapomnianą Glenn Close w roli Cruelli de Mon, który był remakiem filmu animowanego z 1961 roku pod tym samym tytułem.