Teoria dominacji to przeżytek

Czym psia psychologia rożni się od ludzkiej?
Pies przeżywa podobne do nas emocje, podobnie się uczy, ale jego sposób postrzegania świata i zdolności są inne. Obecnie przyjmuje się raczej istnienie pewnej ciągłości w ewolucji procesów psychicznych zwierząt, co nie znaczy, że psa należy traktować jak człowieka.

Jakie błędy najczęściej popełniają właściciele wychowując psa?
Często w ogóle rezygnują z wychowania, przyjmując, że czworonóg sam wyrośnie na mądrego psa z właściwymi cechami danej rasy. Błędy wynikają też z niezrozumienia psychiki i właściwości zachowania psa – na przykład z przyjęcia powszechnie dziś kwestionowanej teorii dominacji, na której podstawie trudno zbudować właściwą więź z psem, opartą na zaufaniu i bezpieczeństwie oraz rozumnym przewodnictwie.

Dlaczego kwestionuje się teorię dominacji?
To efekt najnowszych badań nad udomowieniem psów. Obecnie przyjmuje się, że w wyniku trwającego kilkanaście tysięcy lat udomowienia struktura hierarchiczna przestała być psom potrzebna – bo przez ten czas nie musiały polować, ani specjalnie walczyć o szansę reprodukcji. Po drugie, nawet wśród wilków, gdzie istnieje hierarchia i przywództwo, większe przywileje w dostępie do jedzenia mają szczeniaki i młodzież.
Dziś postrzega się psa jako zwierzę przystosowane i łatwo przystosowujące się do życia wśród ludzi. Na jego zachowanie patrzy się zaś pod kątem wyuczonych reakcji oraz dziedziczonych predyspozycji. Wyrosłe na gruncie teorii dominacji metody redukcji pozycji psa w rodzinie (na przykład nie przepuszczanie go w drzwiach, jedzenie przed nim itp.) nie mają w tej sytuacji uzasadnienia. Niestety cała praktycznie dostępna w Polsce literatura bazuje na starych schematach, podobnie programy nauczania wielu psich szkół.

Jaką metodę szkolenia psa Pan by polecił?
Metody pozytywnego szkolenia oparte na unikaniu kar, pozytywnej więzi z psem i wykorzystywania jego motywacji. Pies, który ma ochotę z nami współpracować i sprawia mu to radość, chętnie i trwale nauczy się wielu nowych umiejętności.

Dopuszcza Pan możliwość użycia siły wobec psa?
Tylko w sytuacji powstrzymania go przed czymś i tylko jeśli nie budzi to w nim lęku. To raczej opór, a nie siła. Mogę powiedzieć, że tak samo dopuszczam stosowanie siły wobec psów jak wobec dzieci. Trzeba postawić sprawę jasno: nie ma potrzeby stosowania kar czy siły, by wychować właściwie psa.

Jaki największy problem musiał Pan rozwiązać u swojego psa?
Jedna z moich suczek bała się panicznie burzy. Teraz też ich nie lubi, ale w czasie burzy mogę ją zabrać na spacer. Co zrobiłem? Kiedy zbliżała się burza, zapewniałem jej spokojne miejsce i dawałem do gryzienia kong wypełniony pasztetem. Następnie zacząłem odwracać jej uwagę smakołykami dawanymi z ręki (tu pomogła mi rywalizacja z drugą suczką, która też chciała dostać coś dobrego). Potem starałem się wychodzić na spacery. No i oczywiście we wszystkich tych sytuacjach zachowywałem się tak, jakby się nic nie działo.

Czy pies może być psychicznie chory?
W przypadku psów mówi się raczej o zaburzeniach zachowania niż o chorobach psychicznych. Jeśli zachowanie jest silnie utrwalone lub ma podłoże dziedziczne, a pies zagraża ludziom lub innym czworonogom, to zdarza się niestety, że nie ma innego wyjścia jak eutanazja.

Jak oduczyć psa agresji w stosunku do gości?
To zależy, jakie jest podłoże takiego zachowania. Jeśli pies jest agresywny, bo na przykład się boi, to warto go oswoić z gośćmi w bezpieczny sposób, oraz pracować nad kontrolą jego zachowań, tak by można go było odwołać i nagrodzić za spokojne zachowanie.

Mieszkam na trzecim piętrze, mój szczeniak lubi przebywać na balkonie. Czy pies potrafi ocenić zagrożenie wynikające z dużej wysokości?
Zwykle tak, bo lęk przed wysokością psy, podobnie jak ludzie, mają wrodzony. Ale jeśli pojawi się przelatujący ptak, szczeniak może po prostu zapomnieć, gdzie jest i wyskoczyć. Warto zabezpieczyć balkon.

Kto jest dla Pana największym autorytetem w kwestii behawioru psów?
Mój mistrz Peter Neville, u którego studiowałem, bliski współpracownik i uczeń nieżyjącego już Johna Fishera. Jest też wielu światłych ludzi, których wiedzę cenie – jak choćby profesor Coppinger, autor odkrywczej monografii na temat psów (nie ma niestety polskiego tłumaczenia).

Gdzie w Polsce można zdobyć wiedzę na temat psychiki i zachowania psa?
Coraz częściej pojawiają się oferty tego typu szkoleń. W najbliższych dniach będzie możliwe skorzystanie z kursu Think Dog, który organizuję wspólnie z brytyjską organizacją szkolącą w zakresie behawioru Centre of Applied Pet Ethology. Po bliższe informacje zapraszam na stronę www.psycholog.zoologia.pl.