Oko w oko

Jakie zachowania wskazują, że nasz pies źle widzi?
Jeżeli chodzi z nisko opuszczoną głową, niepewnie, wysoko podnosząc przednie łapy, potyka się lub obija o sprzęty, a na dodatek ma poszerzone źrenice – to należy bezzwłocznie udać się z nim do lekarza weterynarii.

Na które z chorób oczu psy zapadają najczęściej?
Do lekarzy weterynarii najczęściej trafiają pacjenci z ciałami obcymi w worku spojówkowym. Często zdarzają się zapalenia spojówek, rogówki oraz wady układu powiek – podwinięcie i wywinięcie. U starszych psów występuje katarakta.

Czy psy są poddawane operacjom okulistycznym?
Oczywiście, są one coraz powszechniejsze. Współczesny sprzęt specjalistyczny pozwala operować wszystkie wady układu powiek i budowy kanalików łzowych czy usuwać nieprawidłowo wyrastające rzęsy. Z powodzeniem operuje się guzki nowotworowe. Na porządku dziennym są mikrochirurgiczne operacje usunięcia brązowo-czarnych martwaków rogówki u kotów i operacje katarakty.

Psu, który stracił wzrok, wyostrzają się inne zmysły?
Niewidomy pies jest bardzo czujny, wyostrzają mu się zmysły dotyku i słuchu. Węch pozostaje równie doskonały jak wcześniej.

Jak powinna wyglądać opieka nad takim psem?
Pies sam szybko się uczy poruszać po domu – nasi goście nie będą sobie zdawali sprawy, że jest niewidomy. Troskliwszej opieki wymaga natomiast na spacerach. Psa niewidomego lub niedowidzącego nie powinno się spuszczać ze smyczy. Może stracić orientację i pobiec na oślep – na przykład prosto pod koła samochodu.

Psy cierpią na daleko lub krótkowzroczność?
Tak, ale nie korygujemy tych wad, ponieważ psom trudno byłoby założyć szkła okularowe. W wypadku ludzi przeprowadza się już zabiegi eliminujące daleko- i krótkowzroczność, być może w przyszłości będzie można je przeprowadzać również u zwierząt.

Które rasy mają najwięcej problemów z oczami?
Cała rodzina terierów ma słaby aparat zawieszający soczewki. Obserwujemy wówczas przemieszczenia soczewki, prowadzące przy braku pomocy lekarskiej do całkowitego zniszczenia gałki ocznej. Z mojego ponaddwudziestoletniego doświadczenia klinicznego wynika, że na zaćmę statystycznie najczęściej zapadają pudle i spaniele. Szybciej występuje też u nich katarakta starcza. Z kolei na kataraktę wrodzoną najczęściej chorują sznaucery miniaturowe, owczarki kaukaskie, labradory.

Jak można sprawdzić, kupując szczeniaka, czy nie ma on chorych oczu?
Trzeba zwrócić uwagę na wielkość gałek ocznych, na to, czy są jednakowe, czy nie występują zmiany chorobowe na rogówce oraz czy nie ma wycieków z oczu świadczących o stanach zapalnych.

Krążą opowieści o tym, że pekińczykom wypadają oczy – czy to się rzeczywiście zdarza?
Tak, i to nie tylko pekińczykom. Wszystkie psy o płytkich oczodołach są na to narażone. Do takiej sytuacji może dojść na przykład podczas walki. Jeżeli pies chwyci za skórę na karku pekińczyka, buldoga francuskiego czy innego przedstawiciela rasy o dużych gałkach ocznych z płytkimi oczodołami, to gałka oczna może wypaść. Taki uraz może również spowodować człowiek, jeśli zdarzy mu się pociągnąć nieumiejętnie psa za skórę na karku.

Jak należy postąpić w takiej sytuacji?
Oczywiście natychmiast zwrócić się o pomoc do lekarza weterynarii. Zanim jednak pojedziemy do lecznicy, trzeba na wypadnięte oko położyć wilgotny kompres z waty zmoczonej ciepłą wodą. Zapobiegnie to wyschnięciu rogówki i spojówki gałki ocznej.

W jaki sposób można ochronić przed urazami psy o wyłupiastych oczach?
Toaleta, toaleta i jeszcze raz toaleta. Rasy o płytkich oczodołach z dużymi oczami są bardzo podatne na wszelkie urazy. Trzeba dbać o pielęgnację włosów w okolicy oczu i nie dopuszczać do ich kontaktu z rogówką. Jeżeli włosy będą przez dłuższy czas ją drażnić, doprowadzi to do jej wrzodziejącego zapalenia i ograniczenia pola widzenia lub ślepoty. Należy również usuwać wydzielinę wypływającą z worków spojówkowych.

Czym pielęgnować psie oczy?
Wszystkim psom – rasowym i mieszańcom, szczeniętom i starszym – przemywamy oczy specjalnymi płynami, zaordynowanymi przez lekarza weterynarii. Odradzam stosowanie specyfików samodzielnie kupionych w aptece czy w sklepie – mogą psu zaszkodzić. Latem, kiedy w powietrzu jest dużo kurzu, można codziennie wieczorem przemyć psie oczy naparem z rumianku lub świetlika. Jeżeli jednak podrażnienie utrzymuje się dłużej niż dwie doby, to koniecznie trzeba się zwrócić o pomoc do lekarza weterynarii – być może w oku naszego ulubieńca utkwiło ciało obce. Wiele czworonogów cierpi także na alergie, które mogą się objawiać zapaleniem spojówek. Jeśli będziemy leczyć wtedy samo zapalenie, niewiele to pomoże. Potrzebna jest zmiana diety i pomoc lekarza weterynarii.

Należy szczególnie dbać o oczy psa podczas wczasów nad morzem?
Oczywiście. Szczególną uwagę powinni zwrócić właściciele małych psów, które są najbardziej narażone na nawiewany do oczu piach. Zazwyczaj wystarcza systematyczne przemywanie.

Czy wszystkie białe psy są zagrożone ślepotą i głuchotą?
W wypadku albinosów jest to nader częsta przypadłość. Hodowcy z bólem serca eliminują te osobniki z dalszej hodowli. Albinosy są po prostu słabsze, bardziej podatne również na alergie.

Czy są jakieś preparaty dla psów poprawiające wzrok?
Lekarze weterynarii często korzystają z roślinnych ekstraktów dla ludzi wspomagających wzrok. Taką decyzję musi jednak podjąć lekarz, po wcześniejszym zbadaniu zwierzęcia. Na poprawę widzenia dobrze wpływają witaminy z grupy B, witamina A, C i E, ale ich przedawkowanie może mieć poważne skutki uboczne.

Jaki procent chorób oczu u polskich psów ma podłoże genetyczne i jest następstwem braku obowiązkowych badań u psów hodowlanych?
Nie ma w Polsce oficjalnych statystyk, ale prowadzone przeze mnie od wielu lat badania dowodzą, że liczba psów cierpiących na choroby oczu przenoszone genetycznie stale wzrasta. Uważam, że spowodowane jest to między innymi importem do Polski zwierząt hodowlanych, przeznaczonych do reprodukcji, które nie mają aktualnego certyfikatu okulistycznego. Właściciele liczą na otrzymanie od nich cennego potomstwa, a po badaniach stwierdza się postępujący zanik siatkówki (PRA), anomalię oczu collie (CA) itp. W USA pod koniec lat 80. stwierdzono nosicielstwo CA u 96 proc. populacji psów i po 20 latach badań i selekcji zmniejszono tę liczbę o mniej więcej 20 proc. Lekarze weterynarii cały czas przypominają hodowcom i ich organizacjom, aby nie zaniedbywali tej sprawy. Badania okulistyczne mogą zapobiec przekazywaniu z pokolenia na pokolenie wadliwych genów. W Stanach Zjednoczonych i w Europie Zachodniej psy przeznaczone do hodowli i reprodukcji muszą mieć certyfikat. Od wielu lat wystawiam certyfikaty okulistyczne na indywidualne zlecenia coraz większej liczby hodowców zwierząt w Polsce. Mam nadzieję, że przedstawiciele Związku Kynologicznego w Polsce zainteresują się tym problemem.

dr Zdzisław Kiełbowicz jest pracownikiem naukowym katedry chirurgii na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej Akademii Rolniczej we Wrocławiu

Naukowcy na pomoc psim oczom

Dr Keith Barnett, specjalista w zakresie okulistyki weterynaryjnej: „W ostatnich latach do najważniejszych osiągnięć w dziedzinie okulistyki weterynaryjnej należy postęp w chirurgicznym leczeniu zaćmy dzięki fakoemulsyfikacji, metodzie polegającej na ultradźwiękowym rozdrobnieniu soczewki i odessaniu tak powstałej masy. Jej wprowadzenie wpłynęło na zwiększenie liczby zabiegów zakończonych sukcesem. Mamy też większe możliwości kontrolowania dziedzicznych chorób wzroku, co zmniejsza częstotliwość ich występowania. Wpłynęło na to wykrycie zmutowanego genu wywołującego np. anomalię oczu collie, niektóre rodzaje PRA (postępujący zanik siatkówki) czy dziedzicznej zaćmy. W wypadku większości z nich analizy DNA pozwalają jednoznacznie rozpoznać nosiciela i zdiagnozować szczenię przed wystąpieniem objawów klinicznych (badanie przeprowadza się już u szczenięcia, ale wiele chorób ujawnia się w późniejszym wieku)”.

Dr Barnett od ponad 30 lat współpracuje z Animal Health Trust, istniejącą od ponad pół wieku brytyjską charytatywną organizacją skupiającą naukowców i weterynarzy prowadzących badania nad zdrowotnymi problemami psów, kotów i koni; wcześniej związany był też z Wydziałem Weterynarii Uniwersytetu w Cambridge. (MC)