Teoria dominacji to przeżytek

Czym psia psychologia różni się od ludzkiej?
Pies przeżywa podobne do naszych emocje, podobnie się uczy, ale jego sposób postrzegania świata i zdolności są inne. Obecnie przyjmuje się raczej istnienie pewnej ciągłości w ewolucji procesów psychicznych zwierząt, co nie znaczy, że psa należy traktować jak człowieka.

Jakie błędy najczęściej popełniają właściciele, wychowując psa?
Często w ogóle rezygnują z wychowania, przyjmując, że czworonóg sam wyrośnie na mądrego psa z właściwymi cechami danej rasy. Błędy wynikają też z niezrozumienia psychiki i właściwości zachowania psa – na przykład z przyjęcia powszechnie dziś kwestionowanej teorii dominacji, na której podstawie trudno zbudować właściwą więź z psem, opartą na zaufaniu i bezpieczeństwie oraz rozumnym przewodnictwie.

Dlaczego kwestionuje się teorię dominacji?
To efekt najnowszych badań nad udomowieniem psów. Obecnie przyjmuje się, że w wyniku trwającego kilkanaście tysięcy lat udomowienia struktura hierarchiczna przestała być psom potrzebna – bo przez ten czas nie musiały polować ani specjalnie walczyć o szansę reprodukcji. Po drugie, nawet wśród wilków, u których istnieje hierarchia i przywództwo, większe przywileje w dostępie do jedzenia mają szczeniaki i młodzież.
Dziś postrzega się psa jako zwierzę przystosowane i łatwo przystosowujące się do życia wśród ludzi. Na jego zachowanie patrzy się pod kątem wyuczonych reakcji i dziedziczonych predyspozycji. Wyrosłe na gruncie teorii dominacji metody redukcji pozycji psa w rodzinie (na przykład nieprzepuszczanie go w drzwiach, jedzenie przed nim itp.) nie mają w tej sytuacji uzasadnienia. Niestety, praktycznie cała dostępna w Polsce literatura bazuje na starych schematach, podobnie programy nauczania wielu psich szkół.

Jaką metodę szkolenia psa Pan by polecił?
Metody pozytywnego szkolenia oparte na unikaniu kar, pozytywnej więzi z psem i wykorzystywania jego motywacji. Pies, który ma ochotę z nami współpracować i sprawia mu to radość, chętnie i trwale nauczy się wielu nowych umiejętności.

Dopuszcza Pan możliwość użycia siły wobec psa?
Tylko w sytuacji powstrzymania go przed czymś i tylko jeśli nie budzi to w nim lęku. To raczej opór, a nie siła. Mogę powiedzieć, że tak samo dopuszczam stosowanie siły wobec psów, jak wobec dzieci. Nie ma potrzeby stosowania kar czy siły, by wychować właściwie psa.

Jaki problem musiał Pan rozwiązać u swojego psa?
Jedna z moich suczek panicznie się bała burzy. Teraz też jej nie lubi, ale mogę ją nawet zabrać w tym czasie na spacer. Co zrobiłem? Kiedy zbliżała się burza, zapewniałem jej spokojne miejsce i dawałem do gryzienia kong wypełniony pasztetem. Następnie zacząłem odwracać jej uwagę smakołykami dawanymi z ręki (tu pomogła mi rywalizacja z drugą suczką, która też chciała dostać coś dobrego). Potem starałem się wychodzić na spacery. No i oczywiście we wszystkich tych sytuacjach zachowywałem się tak, jakby się nic nie działo.

Czy pies może być psychicznie chory?
W przypadku psów mówi się raczej o zaburzeniach zachowania niż o chorobach psychicznych. Jeśli zachowanie jest silnie utrwalone lub ma podłoże dziedziczne, a pies zagraża ludziom lub czworonogom, to zdarza się niestety, że nie ma innego wyjścia jak eutanazja.

Jak oduczyć psa agresji w stosunku do gości?
To zależy, jakie jest podłoże takiego zachowania. Jeśli pies jest agresywny, bo na przykład się boi, to warto go oswoić z gośćmi w bezpieczny sposób, oraz pracować nad kontrolą jego zachowań, tak by można go było odwołać i nagrodzić za spokojne zachowanie.

Mieszkam na trzecim piętrze, mój szczeniak lubi przebywać na balkonie. Czy pies potrafi ocenić zagrożenie wynikające z dużej wysokości?
Zwykle tak, bo lęk przed wysokością psy, podobnie jak ludzie, mają wrodzony. Ale jeśli pojawi się przelatujący ptak, szczeniak może po prostu zapomnieć, gdzie jest, i wyskoczyć. Warto zabezpieczyć balkon.

Kto jest dla Pana największym autorytetem w dziedzinie zachowań psów?
Mój mistrz Peter Neville, u którego studiowałem, bliski współpracownik i uczeń nieżyjącego już Johna Fishera. Jest też wielu światłych ludzi, których wiedzę cenię – jak choćby profesor Raymond Coppinger, autor odkrywczej monografii o psach (nie ma niestety polskiego tłumaczenia).

Gdzie w Polsce można zdobyć wiedzę na temat psychiki i zachowania psa?
Coraz częściej pojawiają się oferty tego typu szkoleń. W najbliższych dniach będzie można skorzystać z kursu Think Dog, który organizuję wspólnie z brytyjską organizacją szkolącą w zakresie behawioru Centre of Applied Pet Ethology. Po bliższe informacje zapraszam na stronę www.psycholog.zoologia.pl.