Rób to, co ja

Naucz psa wykonywania trzech zachowań na komendę. Na początek wybierz coś dla niego prostego, np. siad, waruj, obrót, uniesienie przednich łap w górę, wejście na podest czy obejście krzesła. Ważne, by pies był w stanie zrobić to wyłącznie na komendę głosową, czyli w sytuacji, gdy ręce przewodnika są opuszczone wzdłuż ciała i nie podpowiadają psu. Ponadto pies powinien znać komendę „czekaj”.

Stań przed psem i zrób coś, co odpowiada jednemu z wcześniej wymienionych zachowań u psa, np. siad. Następnie wydaj komendę na naśladowanie, na przykład „powtórz”. Poczekaj na reakcję psa, jeśli jej nie będzie, zrób jeszcze raz „siad” i wydaj komendę. Nim pies zrozumie, o co chodzi, może to trochę potrwać, ale ważne jest, żeby nasze zachowania były wyraźne, a pies skupiony.

Generalizacja zasady naśladowania 

Naucz psa większej liczby zachowań na komendę: np. dotykania różnych przedmiotów, przeskakiwania przez przeszkodę, zanoszenia rzeczy w określone miejsce, kopania w ziemi. Następnie wprowadź je do zasady naśladowania jak w punkcie poprzednim.
 

Pokaż psu całkiem nowe zachowanie i wydaj polecenie „powtórz”. Pies, który wcześniej przeszedł trening naśladowania, powinien spróbować powtórzyć zachowanie człowieka.

Eksperymentuj z różnymi zachowaniami z tym samym przedmiotem. Na przykład obejdź krzesło, wejdź na nie, zejdź z niego, zajrzyj pod nie, uderz w nie dłońmi. Innym utrudnieniem może być naśladowanie sekwencji zachowań. Na przykład przeskoczenie przez przeszkodę, a następnie wejście na podest i kilkakrotne obrócenie się.

 

Wszystko zaczęło się w 2002 roku, gdy węgierski badacz  prof. Jozsef Topal wraz ze swoim zespołem postanowił zbadać zdolności psów do naśladowania zachowań człowieka. Naukowcy wykorzystali do tego procedurę Do as I do (Rób to, co ja), stworzoną w latach 50. ubiegłego wieku przez psychologów Keitha i Catherine Hayesów, którzy za jej pomocą badali zdolności naśladownicze wychowywanej przez nich szympansicy Viki. Od tego czasu wielu innych badaczy wykorzystało Do as I do w celu potwierdzenia zdolności naśladowczych takich gatunków zwierząt, jak małpy, delfiny czy papugi. Wcześniej uważano, że zdolność do uczenia się przez naśladowanie cechuje tylko ludzi. Proces naśladowania definiowany jest najczęściej jako prezentowanie przez obserwującego nowego zachowania w rezultacie obserwowania tej czynności u drugiego osobnika.
 

Psy dobrze nadają się do tego, bo są nie tylko zwierzętami społecznymi, mającymi zdolność współpracy i własny, skomplikowany język, ale także stworzeniami udomowionymi. Co więcej, jak udowodnili naukowcy, spośród wszystkich zwierząt żyjących na Ziemi jedynie psy w toku ewolucji wytworzyły cechy pozwalające im w sposób szczególny przystosować się do życia z człowiekiem. Już jako szczenięta kierują się bowiem ku niemu, by zdobywać informacje i współpracować z nim, podążają za jego gestami, a nawet za jego wzrokiem. Ponieważ jednak psy różnią się postawą ciała i sposobem używania kończyn od człowieka, nie odwzorują idealnie jego zachowań. Dlatego naukowcy dzielą naśladowanie przez zwierzęta czynności wykonywanych przez ludzi na dosłowne i funkcjonalne. Dosłowne polega na odzwierciedleniu tej samej czynności za pomocą tej samej części ciała (oblizanie ust). Funkcjonalne polega zaś na wykonaniu tej samej czynności, na przykład przemieszczenia przedmiotu, lecz w sposób naturalny dla danego gatunku. W badaniu przeprowadzonym przez zespół prof. Topala chodziło o to, by pies zaprezentował zachowania podobne do zachowań człowieka. Na przykład, gdy człowiek obraca się wokół własnej osi, pies robi to samo, tyle że na czterech łapach. Gdy człowiek używał do wykonania zadania rąk, pies mógł użyć pyska. 

 

Bohaterem eksperymentu został czteroletni owczarek belgijski Philip, który, gdy miał półtora roku, był szkolony na psa asystującego. Potrafił więc wykonać wiele zachowań na komendę, takich jak otwieranie i zamykanie drzwi, podnoszenie przedmiotów, włączanie i gaszenie świateł itp. Do treningu naśladowania wybrano zestaw dziewięciu zachowań, które utrwalono u psa tak, że potrafił wykonywać je na komendę. Były wśród nich obrót, uniesienie się na tylnych łapach, ukłon, położenie się, włożenie butelki do pojemnika, zaniesienie butelki do właściciela, aport koziołka, skok przez przeszkodę i szczeknięcie. 

Następnie naukowcy chcieli nauczyć psa zasady naśladowania. Człowiek stawał przed psem i wykonywał czynność odpowiadającą jednemu z zachowań, które czworonóg wcześniej opanował. Aby ułatwić zwierzęciu naukę, podczas pierwszych dwóch sesji prezentowano jedynie obrót, podskok (w psiej wersji to uniesienie się na tylnych łapach) i ukłon. Następnie padała komenda „zrób to” i człowiek czekał na reakcję psa. Philip otrzymywał nagrodę tylko wtedy, gdy samodzielnie dobrał i wykonał swoje zachowanie tak, by odpowiadało zachowaniu człowieka. W czasie kolejnych spotkań dodawano kolejne z dziewięciu zachowań (wykonano prawie 200 prób). Pies ćwiczył raz w tygodniu przez 15 minut i podczas dziesiątego spotkania wykonał swoje zadanie w 86 proc.

Ostatecznym testem było sprawdzenie, czy Philip będzie w stanie odwzorować zachowania, które nie były wcześniej ćwiczone, na przykład manipulowanie przedmiotami, wchodzenie na meble czy obchodzenie przeszkody. Każde zachowanie było prezentowane tylko raz. W tym teście Philip prawidłowo zareagował w 67 proc. przypadków.

Eksperyment z jego udziałem stał się podstawą publikacji „Reprodukowanie zachowań ludzi i sekwencji zachowań: Rób to, co ja u psów”. Naukowcy znaleźli w tym eksperymencie wyraźne sugestie, że psy, choć bardzo różnią się od człowieka budową ciała, posiadają zdolności do naśladowania zachowań człowieka.