Czy pies może cierpieć na bezsenność?

Brzmi to może zabawnie, ale sen jest… zachowaniem. Jego jakość jest ważna w ocenie funkcjonowania psa, a odstępstwa od normy lub zmiany w dotychczasowych schematach są objawem klinicznym, tak jak brak apetytu czy częste siusianie. Na co zwraca się uwagę i jakie mogą być przyczyny zmian?

Długość i jakość snu

Po pierwsze, oceniamy długość snu. Dorosły pies śpi 12-14 godzin na dobę, szczenięta jeszcze dłużej. Jeżeli sen trwa dużo krócej (mniej niż sześć godzin), mamy do czynienia z zaburzeniem.

Drugi czynnik na który zwraca się uwagę, to jakość snu. Sen składa się z cykli, w których występują kolejne fazy, a po zakończeniu całego cyklu następuje przebudzenie lub faza snu lekkiego, trwająca około 40 minut. Po krótkim okresie snu lekkiego, bezpośrednio po zaśnięciu szybko następuje sen głęboki. Dopiero po śnie głębokim następuje faza REM (Rapid Eye Movement). Wtedy bardzo trudno psa obudzić – śpi o wiele mocniej niż w fazie snu głębokiego.

Gdy sen trwa tak krótko, że przebudzenie następuje przed fazą REM, a sytuacja ta powtarza się często, dochodzi do zaburzeń emocjonalnych. Najczęściej obserwuje się wtedy nasilającą się drażliwość. Co ciekawe, jeśli budzi się psa w fazie REM, w kolejnych cyklach snu wydaje się nadrabiać sen paradoksalny.

Skrócenie snu powodują: zaburzenie zachowania z nadruchliwością, zaburzenie lękowe i przewlekła depresja.

Zaburzenie z nadruchliwością 

Wśród objawów tego zaburzenia dominuje brak dobrej samokontroli. Chodzi tu o ogólne nieumiarkowanie: w jedzeniu, aktywności ruchowej, sile chwytu zębami, impulsywności.

Jednym z charakterystycznych objawów jest znaczne skrócenie snu. Może się zdarzyć, że pies prawie wcale nie śpi w dzień, a w nocy często się budzi, ponieważ jest nadwrażliwy i nadpobudliwy. Nawet na delikatne bodźce reaguje pobudzeniem i aktywnością – tak jakby stale był w gotowości do działania. Zwiększanie okazji do ruchu nie przynosi poprawy, bo choć wydaje się, że takie psy mają nań szczególną ochotę, przyczyną ruchliwości jest zaburzenie.

Raczej nie można tego przegapić, bo trudno z takim zwierzakiem wytrzymać. Szkolenie przynosi mizerną poprawę lub nie przynosi jej wcale. Ponieważ psu trudno się uczyć, terapię behawioralną trzeba zwykle wspomagać farmakoterapią.

Ale uwaga: diagnoza tego zaburzenia nie może być pochopna. Wymaga starannej analizy behawioralnej, bo w przeciwnym razie każdego psa o dużej potrzebie aktywności, sprawiającej kłopot opiekunom, można wrzucić do tego worka – podobnie jak to się dzieje z przylepianiem łatki „ADHD” żywiołowym dzieciom.

Zaburzenia lękowe

W wypadku psa cierpiącego na to zaburzenie nadmierna czujność związana ze stałym poczuciem zagrożenia utrudnia dobry odpoczynek. Ze względu na częste przebudzenia skraca się czas snu.

A jeśli nie udaje się psu przespać całego cyklu, faza REM jest ograniczona lub nie pojawia się wcale. Zdarza się, że zwierzę budzi się gwałtownie bardzo przestraszone.

Przewlekła depresja

Pies dużo czasu spędza w bezruchu, nie znaczy to jednak, że śpi. Czas snu jest skrócony, aż do długiej bezsenności. W tym zaburzeniu zdarza się również zakłócenie cyklu snu. Zwierzę może ze stanu czuwania przejść od razu w sen REM, aby wybudzić się z niego z objawami paniki. Może też długo dreptać po domu w nocy, powłócząc przy tym nogami.

Istotne wydłużenie snu towarzyszy depresji ostrej (oraz zespołowi lęku pourazowego), w której aktywność psa zostaje bardzo ograniczona. Leży w jednym miejscu, rzadko się przemieszcza, słabo reaguje na bodźce, mało je i pije.

W wypadku zespołu zaburzeń poznawczych typowe jest zakłócenie dobowego cyklu snu. Zespół ten towarzyszy postępującym w miarę starzenia się zmianom w mózgu. Pies śpi długo w dzień, a w nocy drepcze, piszczy i szczeka.

Trzeba jednak pamiętać, że między poszczególnymi psami występują duże różnice indywidualne dotyczące pór, w których lubią spać, oraz czasu, jaki na to poświęcają.

Autor: Joanna Iracka