Niedoczynność tarczycy u psa – przyczyny, objawy i leczenie

Tarczyca to narząd gruczołowy, który odpowiada za produkcję tyroksyny i trójjodotyroniny – hormonów tarczycy niezbędnych między innymi do regulacji metabolizmu oraz funkcjonowania skóry i układu nerwowo-mięśniowego. W przypadku niektórych chorób tarczycy dojść może do zbyt wysokiej aktywności gruczołu (nadczynność tarczycy), jednak u psów znacznie częstsze są choroby powodujące zbyt niską produkcję hormonów tarczycowych. Jakie są przyczyny niedoczynności tarczycy u psów? I kiedy można podejrzewać ją u psa?

Przyczyny chorób tarczycy u psów

Do wydzielania odpowiedniej ilości hormonów przez tarczycę nie wystarczy prawidłowa praca samego gruczołu. Tarczyca musi zostać pobudzona przez hormon wydzielany przez przysadkę mózgową (TSH), natomiast do produkcji TSH niezbędny jest hormon TRH produkowany w podwzgórzu. 

Niedoczynność tarczycy może mieć kilka przyczyn w zależności od tego, który element osi podwzgórze–przysadka–tarczyca nie funkcjonuje prawidłowo:

• pierwotna niedoczynność tarczycy – wywołana uszkodzeniem gruczołu tarczycy,
• wtórna niedoczynność tarczycy – spowodowany zaburzeniami w obrębie przysadki, która nie produkuje wystarczającej ilości hormonu TSH niezbędnego do prawidłowej pracy tarczycy,
• trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy – spowodowana jest zaburzeniami w obrębie podwzgórza, które nie produkuje wystarczającej ilości hormonu TRH niezbędnego do wydzielania TSH przez przysadkę.

Ponadto choroba ta może mieć charakter wrodzony lub nabyty:

• wrodzona niedoczynność tarczycy – problem pojawia się już w okresie prenatalnym i powoduje wrodzony niedorozwój tarczycy,
• nabyta niedoczynność tarczycy – choroba rozwija się u psa dopiero po urodzeniu,

U psów najczęściej stwierdza się nabytą, pierwotną niedoczynność tarczycy spowodowaną uszkodzeniem gruczołu, który traci zdolność do wydzielania wystarczającej ilości hormonów. Uszkodzenia te powstają zazwyczaj wskutek autoimmunologicznego limfocytarnego zapalenia tarczycy (odpowiednik choroby Hashimoto u ludzi), choć przypuszcza się, że ich przyczyną może być także powtarzający się lub gwałtowny ucisk obroży w okolicy krtani.

Pierwotna, nabyta niedoczynność tarczycy może rozwinąć się u każdego psa, niezależnie od jego wieku, wielkości czy rasy. Jednak występuje głównie u psów w średnim wieku i starszych. Skłonność do tej choroby może być też przekazywana genetycznie, gdyż jej ryzyko jest wyższe u niektórych ras psów. Chorują w szczególności rasy średnie i duże, takie jak:

• owczarek niemiecki,
• seter irlandzki,
• labrador retriever,
• golden retriever,
• nowofundland,
• doberman,
• cocker spaniel,
• bokser.

Pozostałe przyczyny niedoczynności tarczycy są u psów rzadko spotykane.

Niedoczynność tarczycy u psa – objawy

Niedoczynność tarczycy to jedna z najczęstszych chorób endokrynologicznych występujących u psów. Niestety jej objawy nie są specyficzne, co znacznie utrudnia postawienie odpowiedniej diagnozy.

Hormony tarczycy mają ogromny wpływ na cały organizm psa. Odpowiadają miedzy innymi za metabolizm węglowodanów i tłuszczów, transport glukozy do komórek, regulację laktacji i rozrodu oraz prawidłową pracę mózgu. Dlatego w przebiegu niedoczynności tarczycy u psa pojawić się mogą objawy ze strony układu pokarmowego, nerwowego, rozrodczego i skóry. Najczęstszymi objawami niedoczynności tarczycy u psów są:

• ospałość,
• niechęć do ruchu i zabawy,
• szybkie męczenie się,
• przyrost masy ciała,
• szukanie ciepłych miejsc do odpoczynku,
• zmatowienie sierści,
• łuszczenie naskórka (łupież),
• wzmożone wypadanie sierści,
• powstawanie symetrycznych wyłysień,
• pociemnienie skóry (hiperpigmentacja),
• zwiększona drażliwość,
• osłabienie i zanik mięśni.

Takie objawy zauważane przez opiekuna są często przypisywane naturalnym zmianom zachodzącym w starzejącym się organizmie psa. Opiekun często uważa, że jego zwierzak na starość staje się po prostu bardziej leniwy i marudny, a jego sierść traci młodzieńczy blask. W dalszym przebiegu choroby mogą występować objawy neurologiczne:

• brak koordynacji ruchowej,
• porażenie krtani,
• porażenie nerwu twarzowego,
• oczopląs,
• zespół przedsionkowy,
• śpiączka.

Rozpoznanie niedoczynności tarczycy u psa

W przypadku zauważenia u psa nieuzasadnionej nadwagi, problemów dermatologicznych czy zwiększonej drażliwości, należy udać się z pupilem do lekarza weterynarii. Specjalista dokładnie obejrzy skórę psa, przeprowadzi wywiad z opiekunem i zleci wykonanie badań pod kątem niedoczynności tarczycy. Oprócz morfologii i podstawowej biochemii, badania krwi powinny obejmować:

• T4 (stężenie całkowitej tyroksyny),
• fT4 (poziom wolnej tyroksyny),
• cTSH (stężenie tyreotropiny),
• cholesterol (trójglicerydy).

O niedoczynności tarczycy świadczyć może obniżone stężenie T4 i fT4 przy nieco podwyższonym TSH i cholesterolu. Trzeba jednak pamiętać, ze wartości tych parametrów mogą odbiegać od normy także z wielu innych powodów. Dlatego lekarz interpretujący wyniki powinien wziąć pod uwagę także inne parametry krwi oraz wykonać badania w celu wykluczenia innych chorób mogących objawiać się w podobny sposób.

Leczenie niedoczynności tarczycy u psa

Niedoczynność tarczycy to choroba nieuleczalna. Odpowiednia terapia farmakologiczna może jednak znacząco poprawić komfort życia psa i prowadzić do niemal całkowitego ustąpienia objawów choroby.

Leczenie niedoczynności tarczycy polega na suplementacji brakujących hormonów, czyli podawaniu tyroksyny w tabletkach. Na podstawie wyników badań krwi lekarz weterynarii dobiera dawkę początkową, która powinna być podawana psu przez 4 tygodnie. Po tym czasie należy ponownie zbadać psu krew i w razie potrzeby skorygować dawkowanie leków. Po dobraniu właściwej dawki kolejne badania kontrolne powinny być wykonywane co pół roku.