Jaką rolę odgrywa umaszczenie psa?

Żółto-bure umaszczenie wilków pozwala im maskować się w trakcie podchodzenia ofiary. Wraz z udomowieniem psa szybko pojawiły się różne kolory futra. W naturze przeszkadzałyby drapieżnikowi, ale u boku człowieka często stanowiły wręcz zaletę A jaką rolę odgrywa umaszczenie psa zaganiającego?

Umaszczenie psa – wtopione w stado

Duże psy pasterskie – strażnicy stad, należące do grupy molosów typu górskiego, często są jasno umaszczone. Być może dlatego, że już na pierwszy rzut oka miały być niepodobne do wilka – by nie płoszyć owiec i nie wprowadzać w błąd pasterza. Psy te mają często ten sam kolor jak zwierzęta, którymi się opiekują. Europejskie owce są najczęściej białe – takie umaszczenie ma nasz owczarek podhalański, słowacki czuwacz, węgierski kuvasz i komondor, włoski maremmano-abruzzese czy duży pies pirenejski.

Z kolei w Turcji owce zazwyczaj są płowe z czarnym pyskiem i takie samo umaszczenie – płowe z czarną maską – mają tamtejsze psy pasterskie: kangal czy owczarek anatolijski. Natomiast mastif tybetański – rasa stara, uznana za przodka innych psów molosowatych, najczęściej jest czarny lub czarny podpalany. Pies ten pilnuje jaków, których podstawowe umaszczenie jest czarne.

Takie umaszczenie psa jest zgodne z zasadą, że pies powinien kolorystycznie wtapiać się w stado, żeby wilki i złodzieje z daleka nie widzieli, gdzie są i ile jest czworonożnych strażników. Uważa się też, że owce czy inne pilnowane zwierzęta są najspokojniejsze w obecności psów podobnych do nich samych.

Groźne i niewidoczne

Dla odmiany owczarki zaganiające najczęściej nie są białe. Czarne psy budzą bowiem większy respekt wśród zaganianych zwierząt – a w tym przypadku o to właśnie chodzi. Ma to też pomóc pasterzowi odróżnić – nawet z daleka – psy od stada.

Szkoccy pasterze wyhodowali swoje border collie jako psy, które pracują na bardzo dużych odległościach i może dlatego preferowali u nich kontrastowe czarno-białe ubarwienie. Takie umaszczenie psa jest dobrze widoczne zarówno za dnia, jak i o zmroku. Poza tym białe znaczenia odróżniają go od drapieżnika. Wprawdzie wilków w Szkocji nie ma już od dawna, ale owce lęk przed nimi mają zakodowany genetycznie.

Ciemne umaszczenie psa ceni się też u niektórych psów stróżujących i służbowych – czarny pies wygląda groźnie za dnia, a w nocy jest niewidoczny.

Łaciaty myśliwy

Co do umaszczenia psa myśliwskiego, zdania są podzielone. Według jednych, ma on wtapiać się w otoczenie. Stąd zapewne tak duża popularność umaszczenia brązowego (czekoladowego, wątrobianego) – np. u wyżłów, spanieli. Dobrym przykładem jest tu amerykańska rasa Chesapeake bay retriever, występująca w różnych odcieniach brązu lub kolorze „zeschłej trawy”.

Z drugiej strony, u wielu ras ceni się umaszczenie łaciate, dzięki któremu pies jest widoczny dla myśliwego. Istnieje pogląd, że biała końcówka na wysoko noszonym ogonie basetów czy beagli miała umożliwiać człowiekowi podążanie za psem buszującym w zaroślach. Nie wiadomo, na ile to prawda, bo biała końcówka ogona jest przecież typowa przy umaszczeniu łaciatym.

Trzeba przyznać, że w wielu wypadkach wzorce ras wykluczają jakieś umaszczenie psa bez żadnych szczególnych podstaw – tylko dlatego, że tak uznali autorzy wzorca. Jedno jest jednak pewne: umaszczenie nie wpływa w żaden sposób na to, że pies jest naszym przyjacielem!

Lis w łatki

Profesor Dymitr Bielajew przez ponad 20 lat prowadził eksperyment na srebrnych lisach – hodowanych od jakiegoś czasu na futra, ale nie udomowionych. Lisy, selekcjonowane wcześniej tylko pod kątem pięknego futra, pozostawały lękliwe i dzikie. W eksperymencie zaczęto jednak dobierać do hodowli osobniki najbardziej ufne w stosunku do człowieka.

Już po kilku-, kilkunastu pokoleniach zaczęły pojawiać się lisy łaciate, z oklapniętymi uszami i zakręconymi ogonami – a więc cechami często spotykanymi u psa domowego. A przecież nikt ich pod tym kątem nie wybierał! Zmianie ulegał też typ futra i budowa czaszki. Lisice zaczęły mieć dwie cieczki w roku, zamiast jednej. Eksperyment ten pokazał, że nawet jeśli dobiera się zwierzęta pod kątem jednej cechy, wywiera to duży wpływ na cały organizm.

Białe znaczenia na sierści to jedna z najbardziej typowych cech związanych z udomowieniem. Dlaczego tak się dzieje, nie do końca wiadomo. Jednak nawet jeśli ta cecha początkowo dotyczy tylko nielicznych zwierząt, ludzie mogą je zacząć faworyzować. W ten sposób osobniki łaciate stają się popularne.

„Czterookie” psy

Tybetańczycy najbardziej cenią u swoich mastifów umaszczenie czarne, a szczególnie czarne podpalane. Psy z rudymi plamkami nad oczyma określane są jako „czterookie”. Ludzie wierzą, że tymi dodatkowymi oczami pies widzi złe duchy i je odstrasza.

Z podobnym wierzeniem mamy do czynienia w Laponii. Lapinkoiry – lapońskie szpice pasterskie mają różne umaszczenia, ale często z podpalaniami. Według tamtejszych wierzeń pies nawet przez sen obserwuje pasące się renifery dodatkowymi oczami.

Autor: Urszula Charytonik