Szata zdobi psa

Znamy psy kudłate, szorstko-, krótko- i długowłose, wełnisto-, twardo- oraz jedwabistowłose, a nawet nagie. Jednak podstawowe typy włosa są tylko trzy: szorstki/kudłaty z długowłosym pyskiem, krótki i długi z krótkowłosym pyskiem. Dawniej w lokalnie występujących rasach, w których istniały różne typy szaty, psy kojarzono między sobą, gdyż ważna była użytkowość, a nie wygląd. Potem jednak w niektórych przypadkach dokonano podziału.

Razem czy osobno?
W efekcie dziś już nie można krzyżować różnych typów sierści we wszystkich rasach. Wolno to robić np. w wypadku krótko- i długowłosych bernardynów, border collie, chihuahua, chow chow czy rosyjskich toyów. Po krótkowłosych rodzicach mogą przyjść na świat szczenięta długowłose, ale nie jest możliwa sytuacja odwrotna.
Już jednak np. owczarki szkockie collie, które również występują w dwu typach szaty, hoduje się obecnie osobno, choć dawniej można je było kojarzyć między sobą. Do dziś jednak czasem w miotach rodziców krótkowłosych rodzą się psiaki z długim włosem.

Nieproszone długowłose
Szczenięta długowłose o krótkowłosym pysku przychodzą też dość często na świat w rasach, w których uprawniona jest tylko szata krótka. Nie są rzadkością długowłose malamuty, husky, akity japońskie i amerykańskie czy corgi.
Długowłose owczarki niemieckie są już nawet hodowane osobno i doczekały się niezależnego klubu – wciąż jednak nie uznaje ich FCI. Hodowcy krótkowłosych owczarków niemieckich argumentują, że długi włos nie jest dobry dla psa użytkowego. Z kolei hodowcy corgi obawiają się, że uznanie uroczej puchatej odmiany tzw. fluffy spowodowałoby spadek popularności bardziej typowych krótkowłosych corgi. Te obawy są uzasadnione, bo w rasach mających odmiany krótko- i długowłosą ta druga jest zwykle znacznie popularniejsza.

Rasy o trzech szatach
W trzech rodzajach szaty występują nie tylko popularne jamniki, ale też np. wyżły niemieckie. W rasach tych od dawna nie krzyżuje się różnych odmian, ale teoretycznie nadal po psach szorstkowłosych mogą się urodzić szczenięta o każdym typie sierści. W praktyce czasem rodzice krótkowłosi dochowują się także długowłosych dzieci. W wypadku jamników mogą one zostać przepisane do „swojej” rasy.
Generalnie często rozdziela się odmiany w rasach „starszych”. W wypadku ras „młodych” i rzadkich nie ma to sensu, gdyż wiązałoby się z ograniczeniem puli genetycznej. Dlatego np. psy mało znanej niemieckiej rasy kromfohrländer – powstałej w efekcie krzyżówki czworonogów o nie do końca znanym pochodzeniu, ale mających coś z foksteriera – można krzyżować niezależnie od typu szaty.

Terierki szorstkie i nie
Parson i jack russell terriery również występują w dwóch typach okrywy włosowej. Parę lat temu rozdzielono je na dwie rasy ze względu na długość kończyn, lecz każda z nich może być szorstko- lub krótkowłosa. Ta pierwsza jest dominująca, dlatego po rodzicach szorstkowłosych mogą się urodzić szczenięta krótkowłose, ale nie odwrotnie.

Jak psy dziedziczą rodzaje sierści
O typie szaty psów decyduje wiele genów, w tym dwa główne. Jeden, dominujący, wpływa na to, że pies ma dłuższy włos na całym ciele, a drugi – recesywny – że ma go na prawie całym ciele z wyjątkiem pyska i łap. Dotychczas żaden z genów rozstrzygających o rodzaju sierści u psów nie został zidentyfikowany – wnioski te wyciągnięto na podstawie obserwacji sposobu dziedziczenia.
Po rodzicach o szacie szorstkiej/kudłatej, długiej również na pysku, mogą się urodzić szczenięta takie jak oni, ale także krótkowłose i długowłose z krótkowłosym pyskiem. Po dwóch czworonogach krótkowłosych mogą przyjść na świat psiaki krótkowłose i długowłose z krótką sierścią na pysku. Natomiast długowłosi rodzice z krótkowłosym pyskiem będą mieli wyłącznie szczenięta o takim typie szaty jak oni sami.

Nieco tajemnicze pod względem szaty są natomiast charty afgańskie i spaniele. Mają one bowiem sierść krótką na kufie, a długi, kudłaty włos na łapach. W dodatku samce afganów często miewają bródkę, a zarówno chartom, jak i spanielom rośnie zwykle na czubku głowy czuprynka z dłuższych włosów (u psów wystawowych raczej jej nie widać, gdyż jest wytrymowana). Dłuższa szata na łapach nie jest widoczna u springer spanieli, ale już cocker spaniele angielskie i amerykańskie z linii wystawowych mają bardzo obficie owłosione łapy. Tymczasem nawet długowłose collie wystawowe nigdy nie mają tego typu szaty na łapach. Świadczy to o tym, że u afganów i spanieli prawdopodobnie działają jakieś inne, specyficzne dla tych ras geny.
Szata nie do pracy

Kształtując nowoczesne rasy, krzyżowano czasem rasę wyjściową z inną, żeby uzyskać efektowniejszy typ szaty. Tak było np. z bernardynami, które kiedyś miały przeważnie włos krótki z grubym podszerstkiem. Po skrzyżowaniu ich z nowofundlandem długa szata odsunęła na margines krótką sierść uważaną za mniej efektowną. Powstał pies imponujący, lecz jego zwiększona masa i długi włos, do którego łatwo przylepia się mokry śnieg, sprawiają, że zwierzak nie nadaje się już na górskiego ratownika.