Zespolenie wrotno-oboczne u psa – objawy i leczenie

Wątroba to narząd odgrywający w organizmie niezwykle ważną rolę. Jej zadaniem jest między innymi neutralizowanie toksyn pochodzących z układu pokarmowego i metabolizowanie leków. Wątroba zaopatrywana jest w krew tętnicą wątrobową i żyłą wrotną. Ta druga niesie ze sobą krew z jelit, śledziony i trzustki zawierającą liczne substancje wymagające zneutralizowania przez wątrobę. W przypadku zespolenia wrotno-obocznego u psów mechanizm ten nie działa prawidłowo, co prowadzi do zatrucia organizmu.

Na czym polega zespolenie wrotno-oboczne u psa?

Zespolenie wrotno-oboczne (ang. portosystemic shunt – PSS) to patologiczne połączenie między żyłą wrotną z żyłą główną doogonową lub żyłą tylną nieparzystą. W jego wyniku dochodzi do bezpośredniego przepływu krwi z układu pokarmowego do krążenia ogólnego. Pominięcie wątroby sprawia, że do krwiobiegu psa przedostają się strawione składniki pokarmowe, amoniak, toksyny bakteryjne i żywe bakterie oraz kwasy żółciowe. Za sprawą naczyń krwionośnych po ciele roznoszą się niezneutralizowane toksyny, które uszkadzają narządy wewnętrzne psa.

Rodzaje zespoleń u psów

W zależności od przyczyny choroby i lokalizacji połączenia, u psów można rozróżnić zespolenie:

• wrodzone,
• nabyte,
• zewnątrzwątrobowe,
• wewnątrzwątrobowe.

Wrodzone zespolenie wrotno-oboczne

Wrodzone zespolenie diagnozowane jest najczęściej u młodych psów przed ukończeniem pierwszego roku życia. U zwierząt dotkniętych tym schorzeniem dochodzi najczęściej do połączenia żyły śledzionowej z żyłą główną doogonową.

Nabyte zespolenie wrotno-oboczne

Nabyty przeciek spotykany jest przede wszystkim u zwierząt starszych, po przebytych operacjach chirurgicznych lub cierpiących na nadciśnienie. Połączenia w przypadku nabytej choroby są często mnogie i mniejsze niż przy wadzie wrodzonej.

Zespolenie zewnątrzwątrobowe 

Zespolenie zewnątrzwątrobowe zazwyczaj łączy żyłę wrotną z żyłą główną tylną lub nieparzystą. Typowe jest dla małych ras – m.in yorkshire terrierów, pudli czy pekińczyków. Odpowiada za około 70% chorób tego typu. 

Zespolenie wewnątrzwątrobowe

Zespolenie wewnątrzwątrobowe to pojedyncze połączenie będące skutkiem niezamkniętego przewodu żylnego podczas życia płodowego. Spotykane jest najczęściej u większych psów – owczarków niemieckich, wilczarzy irlandzkich czy golden retrieverów. Odpowiada za około 30% przecieków krwi z żyły wrotnej.

Objawy zespolenia wrotno-obocznego

Objawy kliniczne obserwowane w przebiegu PSS dotyczą układu nerwowego, pokarmowego i moczowego. Obecny w krwi psa niezneutralizowany mocznik przechodzi przez barierę krew-mózg, prowadząc do uszkodzenia układu nerwowego psa i rozwoju encefalopatii wątrobowej. Daje ona objawy neurologiczne obejmujące:

• senność,
• niezborność ruchową,
• problemy ze wzrokiem,
• nadmierne ślinienie,
• napady padaczkowe.

Objawy takie nasilają się zazwyczaj w ciągu dwóch godzin po jedzeniu. Toksyczne zatrucie organizmu może powodować także wymioty i biegunki skutkujące postępującym niedożywieniem oraz zaburzenia pracy nerek mogące objawiać się problemami z oddawaniem moczu i zwiększonym pragnieniem. Nieleczone ZWO u psa prowadzić będzie do śpiączki i śmierci zwierzęcia.

Jak rozpoznać ZWO u psa?

Objawy zespolenia nie są zbyt specyficzne i mogą przypominać wiele innych problemów zdrowotnych. Dlatego do rozpoznania choroby niezbędne jest badanie kliniczne, a także wykonanie psu badań krwi oraz badania USG jamy brzusznej. Oprócz tego u psa z podejrzeniem ZWO należy wykonać badania dodatkowe obejmujące test stymulacji kwasów żółciowych i oznaczyć stężenie amoniaku w osoczu.

Obecność anomalii naczyniowych w obrębie układu wrotnego można wykryć także za pomocą tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Badania takie dostępne są wyłącznie w większych klinikach weterynaryjnych.

Leczenie zespolenia wrotno-obocznego u psów

Leczenie zespolenia wrotno-obocznego może polegać na łagodzeniu objawów za pomocą leków i diety lub na przeprowadzeniu operacji chirurgicznej. Odpowiednio szybko wdrożone leczenie zachowawcze może przynieść szybką poprawę w przypadku mnogich zespoleń lub psów starszych i osłabionych. Leczenie chirurgiczne zalecane jest natomiast u psów młodych z pojedynczym zespoleniem.

Leczenie zachowawcze

Zadaniem leczenia zachowawczego jest ustabilizowane stanu psa i zminimalizowanie występujących u niego objawów. W przypadku ZWO postępowanie farmakologiczne polega na stosowaniu leków działających na bakterie wytwarzające amoniak oraz środków przyspieszających pasaż treści pokarmowej. Antybiotyki zmniejszają także ryzyko wtórnych infekcji wątroby i układu moczowego.

Leczenie zachowawcze powinno obejmować także podawanie psu specjalistycznej diety o zmniejszonej zawartości białka. Pozwala to na zmniejszenie stężenia amoniaku we krwi i zmniejszenie objawów encefalopatii wątrobowej.

Leczenie chirurgiczne

Celem leczenia chirurgicznego jest wyeliminowanie przyczyny choroby. Operacja polega na częściowym lub całkowitym zamknięciu patologicznego połączenia i przywróceniu prawidłowego krążenia krwi. Po operacji psu należy podawać leki przeciwbólowe, kroplówki, probiotyki, suplementy chroniące wątrobę i dietę niskobiałkową. Niezwykle ważny jest także monitoring poziomu glukozy i ciśnienia.

Skuteczność leczenia i rokowania

Leczenie zachowawcze może przynieść szybką poprawę i zapewnić psu stosunkowo długie życie. Takie postępowanie sprawdza się u około 30% psów. W przypadku operacji chirurgicznej możliwe jest całkowite wyleczenie psa. U około 20% psów mogą wystąpić poważne powikłania pooperacyjne obejmujące wodobrzusze lub nadciśnienie wrotne, natomiast w 40% przypadków dochodzi do nawrotu choroby.