Szlachetne krzyżówki

DOBRA KREW CHARTÓW
Ponieważ współczesna hodowla psów rasowych rozpoczęła się na Wyspach Brytyjskich, tam właśnie najdłużej istnieją psy o utrwalonym typie. Tak więc do uszlachetniania i tworzenia nowych ras używa się głównie kilku ras brytyjskich. Jedną z ras najczęściej wykorzystywanych w tym celu jest chart angielski greyhound. Na początku XIX wieku krzyżowano go z dobermanem, co nadało temu drugiemu lekkości i elegancji. Greyhoundem poprawiano też inne rasy chartów, głównie dla uzyskania lepszych wyników na torze wyścigowym. W XIX wieku dolewano jego krwi do charta węgierskiego (magyar agara) a na początku XX – do chartów hiszpańskich (galgo español). Uszlachetniono też same greyhoundy, krzyżując je w XVIII i XIX wieku z ówczesnymi buldogami, aby uzyskać mocniejsze kufy (wcześniejsze greyhoundy miały je drobne i spiczaste).

Charcik włoski również był używany do poprawiania innych ras, m.in. foksterierów (pierwotne foksteriery wyglądały jak współczesne jack i parson russell terriery).
Do uszlachetniania innych ras wykorzystywano też borzoja. Najprawdopodobniej to jego właśnie skrzyżowano z collie długowłosym – borzoj dał mu charakterystyczną smukłą głowę. Z kolei collie długowłose posłużyły do uszlachetnienia pierwotnych owczarków szetlandzkich, które były małymi psami w typie szpica.

POTOMKOWIE BULDOGÓW
W tworzeniu wielu ras miał udział buldog angielski. Na bazie jego krzyżówek z terierami powstały teriery typu bull (bulterier, staffordshire bullterrier, american staffordshire terrier) oraz boston terrier, a z krzyżówki z mastifem – bulmastif. Krwi buldoga dolano też do foksterierów i boksera. Dawny buldog angielski wyglądał zupełnie inaczej niż współczesny – był silny i zwinny, podobny do współczesnego buldoga amerykańskiego.

Wiele ras psów gończych powstało na bazie bloodhounda. Dawniej przypominał on ogara polskiego, który także jest jego potomkiem. Od bloodhounda pochodzą amerykańskie coonhoundy, miał też udział w tworzeniu fila brasileiro, rodezyjskiego ridgebacka i basset hounda. Anglicy specjalnie skrzyżowali lżejsze francuskie bassety z bloodhoundem, by zwiększyć wymiary ciała i uzyskać typ głowy podobny do bloodhounda: duże uszy, luźną skórę i wyraźny guz potyliczny.

Do poprawiania ras innych wyżłów – i to nie tylko pod kątem wyglądu, ale też szybkości i zwinności – używano pointera. Sam pointer wywodzi się wprawdzie od dość ciężkiego dawnego wyżła hiszpańskiego, jednak Anglicy szybko uzyskali szlachetny typ poprzez krzyżowanie go z innymi rasami. Greyhound nadał pointerowi zwinność, a bloodhound – świetny węch. W żyłach wielu innych ras płynie także krew nowofundlandów. Kiedyś psy te nie były tak ciężkie jak obecnie. Dały one początek różnym rasom aporterów (labradorowi, flat coated retrieverowi). Przypuszcza się, że to od nowofundlandów zyskały długi włos pierwotnie krótkowłose bernardyny.

KRZYŻÓWKI NA ZDROWIE
Rozsądnie stosowane dolewanie krwi pozwala nie tylko uszlachetnić rasę i wprowadzić nową cechę (jak np. naturalnie krótkie ogony u bokserów, o których pisaliśmy w poprzednim numerze), ale też poszerzyć różnorodność genetyczną. Mała różnorodność jest wynikiem intensywnego kojarzenia krewniaczego – istnieje wtedy dużo większe ryzyko wystąpienia wad genetycznych. Degeneracja genetyczna grozi wymarciem rasy. W wypadku ras o bardzo wąskiej puli genetycznej, w których istnieją poważne problemy zdrowotne, legalna krzyżówka mogłaby uratować rasę przed degeneracją genetyczną. Niestety, regulamin ZKwP nie przewiduje takiej możliwości, mimo że dopuszcza ją FCI. W FCI i brytyjskim Kennel Clubie, po dokonaniu krzyżówki, wystarczą cztery pokolenia kojarzeń z rasą wyjściową, aby potomstwo zostało uznane za rasowe. AKC wymaga aż siedmiu pokoleń.

Po co krzyżować?

Cele krzyżowania międzyrasowego lub dolewania krwi innej rasy:

• tworzenie nowej rasy (np. buldog + terier = bulterier)
• uszlachetnienie istniejącej rasy (np. dawny doberman + greyhound)
• wprowadzenie do istniejącej rasy nowej cechy (np. bokser + krótkoogoniasty corgi)
• odtwarzanie lub rekonstrukcja starej, wymarłej rasy (np. hovawart)
• poprawa zdrowia rasy o małej różnorodności genetycznej („odświeżenie krwi”)

Rekonstrukcja hovawarta

Niektórych ras używa się nie tylko do uszlachetniania innych, ale nawet do rekonstrukcji tych, które wymarły. Rekonstruując hovawarta – rasę wywodzącą się od czworonogów pilnujących w średniowieczu chłopskich zagród i wielkopańskich włości w Harzu i Schwarzwaldzie, która wyginęła w późniejszych wiekach – posłużono się wiejskim psem w typie dawnego hovawarta, odnalezionym na odludnych górskich farmach, którego skrzyżowano z owczarkiem niemieckim, kuwaszem, leonbergerem, nowofundlandem i być może dużym szwajcarskim psem pasterskim. Można napotkać nawet wzmianki o dodaniu krwi afrykańskiej dzikiej suki.