Kształtowanie u psa – na czym polega? Co warto wiedzieć o tej formie pracy z psem?

Kształtowanie u psa – na czym polega?

Kształtowanie u psa jest jedną z tzw. pozytywnych metod szkoleniowych. Nazywa się tak, gdyż opiera się na wzmocnieniu pozytywnym. Takie szkolenie bazuje na fakcie, że zachowanie, za które podamy psu nagrodę, ma sporą szansę się powtórzyć.

Kształtowanie wyróżnia się jednak jeszcze jedną rzeczą – trening z psem prowadzony jest w taki sposób, by zwierzak sam wpadał na pomysł, co ma zrobić, by otrzymać nagrodę. Nie używa się tu żadnej formy nacisku np. na zad do siadu ani przytrzymywania czy zachęcania smakołykiem. Przypomina to więc zdecydowanie bardziej zabawę w grę niż standardowo postrzeganą, żmudną naukę.

Kształtowanie w Polsce

Większość osób kształtowanie kojarzy z uczeniem sztuczek. Głównie wynika to pewnie z faktu, że gdy kształtowanie dotarło do naszego kraju, znane było z używania klikera. To magiczne pudełeczko zmieniało sposób myślenia ludzi o uczeniu psów i nie tylko psów.

Okazało się, że dzięki klikerowi można z łatwością nauczyć nawet zwykłą kurę różnych zachowań. Dla wielu ludzi było to z jednej strony odkrywcze, z innej zamykało metodę kształtowania w ramie tylko zabawy i sposobu na nudę. Oddzielało ją jednocześnie od poważnego szkolenia.

Kliker – skąd bierze się jego fenomen?

Kliker to niewielkie urządzenie z metalową blaszką. Wydaje charakterystyczny dźwięk, który przypomina kliknięcie. Co istotne dźwięk klikera zawsze brzmi tak samo i bardzo wyróżnia się z otoczenia. Dzięki temu jest wyjątkowo czytelnym sygnałem zwracającym uwagę psa.

Uczenie psa klikerem wymaga sporego refleksu. Wynika to z tego, że klikając, zaznacza się zachowanie. Powinno się więc kliknąć dokładnie w momencie, gdy pies robi coś, co ma powtórzyć. Psy są jednak często szybsze niż niedoświadczony opiekun. 

Zanim zaczniesz pracować z klikerem, warto poćwiczyć refleks! Poproś kogoś o pomoc. Niech zamyka dłoń z losową częstotliwością, a ty staraj się klikać każdy ruch.

Kształtowanie u psa – czego można nauczyć tą metodą?

Na kursach trenerskich i na zajęciach w psich szkołach kształtowaniu poświęca się nierzadko mało uwagi. Trudno powiedzieć, czy wynika to z braku sympatii do tej metody, czy może szufladkowaniu jej jako służącej jedynie do zabawy.

Prawda jest taka, że kształtując, możemy nauczyć psa zachowania, jakiego chcemy. Nieistotne, czy chodzi nam o urocze machanie łapą, czy niezbędną naukę przywołania. Wszędzie możemy wykorzystać szkolenie oparte na decyzjach psa, jakim jest kształtowanie. Potwierdza to używanie kształtowania w uczeniu pożądanych zachowań  u dzikich zwierząt.

Kształtowanie u dzikich zwierząt

Zamiast poddawać tygrysa narkozie lub używać przymusu uczy się go samodzielnego wchodzenia na komendę do klatki, kładzenia w niej w odpowiedni sposób i akceptowania dotykania ogona. Dzięki temu można bezpiecznie dla zwierzęcia i opiekunów pobrać mu krew. Nauka trwa co prawda zwykle kilka miesięcy, ale ciężko byłoby tego nauczyć inną metodą niż kształtowanie.

Szkolenie wygląda tak samo, jak kształtowanie u psa. Zwierzę uczy się krok po kroku nowych rzeczy w przyjemny dla niego sposób. Tygrys tak jak pies prezentuje kolejne nowe zachowania, bo jest za nie sowicie nagradzany. Człowiek zaś otrzymuje ostatecznie potrzebne mu dane zachowanie.

Czym nagradzać podczas nauki psa przez kształtowanie?

Kształtowanie u psa wymaga jak każda metoda pozytywna, stosowania nagród. Czy zawsze musimy użyć smaczka? Niekoniecznie. Należy pamiętać, że nagrodą jest to, czego pies w danej chwili chce, a nie to, co opiekun nazywa nagrodą.

Nagrodzić psa można więc pysznymi smakołykami, ukochaną zabawką, ale też zwykłą suchą karmą czy możliwością swobodnego biegania. Wszystko zależy od naszej wyobraźni i oczekiwań psa. 

Czy każdy smaczek to nagroda?

Obawa przed szkoleniem z użyciem nagród jest nieuzasadniona. Na szczęście w społeczeństwie widoczne jest jej wyraźne osłabienie.  Jeśli do nagradzania psa użyjemy za mało wartościowych rzeczy, możemy mieć problem z uzyskaniem konkretnego zachowania.

Oczywiście chodzi o wartość z punktu widzenia psa. Nie tylko trafienie w ulubiony smak swojego psa się liczy. Sposób, w jaki pies dostaje nagrodę, jest równie ważny. Przykładowo dla wielu czworonogów podanie jednego smakołyka dłonią, w której mamy ich kilkanaście, może okazać się bardzo frustrujące. 

Kształtowanie u psa – świetna metoda dla każdego?

Prawidłowe kształtowanie zachowań to zdecydowanie coś więcej niż klikanie klikerem i wydawanie psu nagrody. Pisałam we wstępie, że ta metoda nauki może podnieść pewność siebie zwierzaka.

Wynika to z faktu, że kształtując z psem, utrzymujemy w nim poczucie sprawczości. Ma kontrolę nad tym, co robi. Nikt go do niczego nie zmusza ani nie kusi smakołykami.

Jeśli chcemy czegoś nauczyć psa przez kształtowanie, powinniśmy wprowadzić mu sygnał nagrody. Może być to dźwięk klikera lub sygnał słowny, na przykład słowo TAK. Będzie to zapowiedź nagrody. Zawsze po jej usłyszeniu czworonóg powinien dostać nagrodę. Nawet wtedy, gdy opiekun się pomyli!

Kształtowanie u psa – u kogo się sprawdza?

Skoro jesteśmy w stanie nauczyć tygrysa spokojnej współpracy przy zabiegach medycznych, to dlaczego miałoby się nie udać z każdym psem? Kształtowanie jest sposobem nauki wymagającym czasu, planu i cierpliwości. To nie jest droga na skróty. Wbrew pozorom kształtowanie nie jest trudne. Różni się  od powszechnie stosowanych metod, znanych od wielu lat. Początkowo może się więc pozornie wydawać skomplikowane. Korzyści płynące ze szkolenia psa poprzez nagradzanie jego samodzielnych dobrych decyzji, warte jest jednak zagłębieniu się w ten temat.

Kształtowanie – naprowadzanie czy wyłapywanie?

Kształtowanie u psa niektórzy mylą z wyłapywaniem zachowań, które pies zrobi spontanicznie. Tymczasem jest to coś innego. 

Kształtowanie wymaga od trenera rozbicia końcowego celu na wcześniejsze małe kroki. Co więcej, należy tak zarządzać środowiskiem, by ułatwić psu przejście do kolejnego etapu. Poprzeczkę trzeba podnosić bardzo powoli. Nie ma tu sugerowania, co pies ma zrobić przez naprowadzanie smakołykiem. Nie ma żadnego przymusu. Zadaniem szkolącego jest jednak tak zaplanować ćwiczenie, by pies zrozumiał sam, co zrobić, by otrzymać nagrodę. 

Kształtowanie u psa – jak i gdzie zacząć?

Zaciekawił Cię temat kształtowania u psa? Chciałbyś spróbować, ale nie wiesz, od czego zacząć? Idealnie byłoby wybrać się na plac treningowy szkoły, która uczy przez kształtowanie.  Pod okiem doświadczonej osoby łatwiej poprowadzisz swojego psiaka przez ten fascynujący sposób nauczania. Trener pomoże Ci wypracować niezbędną koordynację ruchową.

Jeśli nie masz możliwości uczestniczenia w zajęciach z kształtowania, poszukaj opcji pracy zdalnej. Obecnie świat kursów online się znacząco rozwinął. Można już bez większego problemu znaleźć w bogatej ofercie kursy, które nauczą Ciebie i Twojego psa kształtowania od zera.