Wrzody u psa. Jak objawiają się wrzody żołądka i jak je leczyć?

Wrzody żołądka i dwunastnicy to głębokie ubytki w błonie śluzowej przewodu pokarmowego. Osłabienie błony śluzowej sprawia, że staje się ona narażona na działanie wydzieliny żołądka. Zawarty w niej kwas solny o silnie żrących właściwościach uszkadza śluzówkę ściany żołądka i jelit, tworząc rany sięgające w głąb tkanek. Za powstawanie wrzodów u ludzi odpowiada przede wszystkim zakażenie Helicobacter pylori, nieprawidłowa dieta i nadużywanie niektórych leków, a do głównych objawów choroby wrzodowej należy ból brzucha pojawiający się kilka godzin po posiłku. Czy do rozwoju wrzodów u psa przyczyniają się takie same czynniki? I po czym można poznać, że pies ma wrzody?

Wrzody u psa – przyczyny choroby wrzodowej

Bezpośrednią przyczyną pojawienia się wrzodów u psa jest działanie kwasu solnego o silnie żrących właściwościach i enzymów rozkładających białka na śluzówkę przewodu pokarmowego. Ochronę tkanek przed tymi czynnikami zapewniają między innymi:

• warstwa śluzu i złuszczonych komórek tworząca barierę osłaniającą śluzówkę żołądka i jelit,
• ścisłe ułożenie komórek nabłonka uniemożliwiające przenikanie soku żołądkowego i bakterii do wnętrza tkanki,
• ciągła i szybka regeneracja wszelkich drobnych uszkodzeń,
• prawidłowy przepływ krwi zapewniający bufor dla kwaśnego środowiska,
• hormony, które regulują ilość soków trawiennych wydzielanych w żołądku.

Mechanizmy te mogą zostać osłabione w kilku sytuacjach, na przykład:

• poprzez mechaniczne uszkodzenie błony śluzowej przez połknięte ciało obce,
• na skutek działania niektórych leków, toksyn lub substancji chemicznych zjedzonych przez zwierzę,
• przy anemii, chorobie nerek i niewydolności trzustki lub podczas wstrząsu,
• w trakcie choroby zaburzającej pracę wątroby odpowiedzialnej za metabolizm czynników pobudzających wydzielanie soków trawiennych,
• przy alergii lub nietolerancji pokarmowej oraz nieswoistym zapaleniu jelit (IBD),
• przy zaburzonej motoryce przewodu pokarmowego i cofaniu się treści pokarmowej z dwunastnicy do żołądka,
• na skutek choroby nowotworowej.

W przeciwieństwie do ludzi, psy nie są tak podatne na zakażenia Helicobacter pylori. U psów wrzody żołądka i jelit rozwijają się najczęściej na skutek długotrwałego podawania glikokortykosteroidów lub niesterydowych leków przeciwzapalnych służących w celu łagodzenia objawów choroby zwyrodnieniowej stawów, choć nawet jedno podanie psu leku z grupy NLPZ może prowadzić do perforacji żołądka. Do innych przyczyn należą:

• zatrucia różnymi toksynami zjedzonymi przez zwierzę,
• ciała obce wywołujące zapalenie żołądka,
• choroby ogólnoustrojowe,
• przewlekły stres powodujący wydzielanie hormonów stresu, obniżających odporność organizmu.

Rodzaje wrzodów u psów

W zależności od przyczyn wrzodów wyróżnia się uszkodzenia o charakterze:

• ostrym,
• przewlekłym.

Wrzody ostre u psa pojawiają się najczęściej w wyniku zmniejszonego ukrwienia błony śluzowej ściany żołądka. Rozwijają się zazwyczaj bardzo szybko, najczęściej po urazach, zatruciu lekami lub w wyniku wstrząsu. Są to najczęściej mnogie, niewielkie i płytkie zmiany zlokalizowane zazwyczaj na dnie żołądka. Towarzyszy im ostry stan zapalny.

Wrzody przewlekłe u psa – inaczej wrzody trawienne – pojawiają się zazwyczaj przy ujściu żołądka lub w początkowym odcinku dwunastnicy. Są znacznie większe i głębsze, a rozwijają się stopniowo, często na skutek zakażeń bakteryjnych, działania niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub chorób zwiększających wydzielanie soku żołądkowego. Głębokie owrzodzenia mogą prowadzić do perforacji ściany żołądka i przedostania się treści żołądka do jamy brzusznej, co może skończyć się wstrząsem i śmiercią.

Wrzody żołądka u psów – objawy

U ludzi wrzody żołądka najczęściej objawiają się bólem głowy na czczo, refluksem i zgagą, nieprzyjemnym posmakiem w ustach oraz bólem brzucha pojawiającym się kilka godzin po posiłku. Domowe czworonogi nie są w stanie zgłosić opiekunowi takich problemów, dlatego zauważenie choroby wrzodowej u psa nie jest łatwe. Objawy, które może zaobserwować opiekun chorego psa, nie są zbyt specyficzne i zazwyczaj narastają stopniowo. Sprawia to, że wrzody u psa rozpoznawane są dopiero, gdy pojawią się wymioty z domieszką krwi i żółci. Do tego czasu choroba wrzodowa u psa może przebiegać bezobjawowo lub wywoływać:

• brak apetytu,
• postępujące wychudzenie,
• biegunkę,
• apatię.

W badaniu klinicznym lekarz weterynarii może zaobserwować ból podbrzusza, a badanie USG jamy brzusznej wykazuje najczęściej pogrubienie ścian żołądka. Takie objawy są wskazaniem do przeprowadzenia dalszej diagnostyki – w szczególności badania endoskopowego żołądka. Gastroskopia pozwala na obejrzenie błon śluzowych przewodu pokarmowego, ocenę stopnia zaawansowania choroby i zlokalizowanie wrzodów.

Lekarz weterynarii może także zlecić kolonoskopię, która umożliwia ocenę stanu dwunastnicy i początkowego odcinka jelita cienkiego oraz badanie histopatologiczne pobranego wycinka błony śluzowej. Niezwykle ważne jest także ustalenie i usunięcie pierwotnej przyczyny choroby, co wymagać będzie wykonania psu dodatkowych badań obejmujących przede wszystkim badania krwi i moczu, a czasem także RTG jamy brzusznej.

Leczenie zapalenia żołądka u psa

Nieleczone wrzody mogą prowadzić do perforacji przewodu pokarmowego i wylania się treści pokarmowej do jamy brzusznej, co skutkować będzie wstrząsem i śmiercią zwierzęcia. Dlatego po zdiagnozowaniu zapalenia żołądka lub jelit niezbędne będzie wprowadzenie odpowiedniego leczenia.

Oprócz leków niezbędnych do leczenia pierwotnej przyczyny choroby niezbędne będzie podawanie psu leków zmniejszających wydzielanie soku żołądkowego. W łagodnych przypadkach, w których nie doszło do krwawienia, stosować można także leki przeciwwymiotne i stymulujące motorykę przewodu pokarmowego. Natomiast w stanach ostrych konieczne bywa przeprowadzenie operacji chirurgicznej. Niezbędne może być również podawanie psu kroplówek, gdyż częste biegunki i wymioty mogą prowadzić do poważnego odwodnienia organizmu. Ważnym elementem leczenia jest także stosowanie odpowiedniej diety.

Czym karmić psa w przypadku wrzodów żołądka?

Dieta dla psa z wrzodami powinna być przede wszystkim lekkostrawna. Najczęściej zaleca się stosowanie wilgotnej karmy weterynaryjnej typu gastro o zmniejszonej zawartości tłuszczu i włókna pokarmowego. W przypadku psów z podejrzeniem alergii lub nietolerancji pokarmowej sprawdzić się mogą także diety hipoalergiczne zawierające jedno źródło białka zwierzęcego. Pokarm należy podawać często, ale w małych ilościach. Wskazane jest także lekkie podgrzanie posiłku.

Zapobieganie wrzodom błony śluzowej żołądka

Profilaktyka wrzodów i zapalenia żołądka u psa obejmuje przede wszystkim ograniczenie stosowania leków przeciwzapalnych. Psy z chorobami przewlekłymi wymagającymi stosowania NLPZ powinny przebywać pod stałą opieką lekarza weterynarii, a w przypadku wystąpienia niepokojący objawów muszą być poddane dokładnym badaniom. W przypadku niektórych psów (szczególnie podatnych na stres – w tym psów sportowych) zasadne może być profilaktyczne podawane leków o działaniu osłonowym na śluzówkę żołądka.