Niewydolność nerek u psa – objawy, leczenie i rokowania

Nerki to narządy wewnętrzne, których główną rolą jest usuwanie z organizmu produktów przemiany materii i innych potencjalnie szkodliwych substancji krążących we krwi. Oprócz tego nerki wydzielają także hormony, które niezbędne są do utrzymania prawidłowego ciśnienia krwi i wytwarzania czerwonych krwinek w szpiku kostnym. Dlatego, gdy nerki przestają pracować, w organizmie chorego psa zachodzą niebezpieczne zmiany, które będą stanowić poważne zagrożenie dla życia zwierzęcia. Szacuje się, że choroby nerek występują u 1-1,5% wszystkich psów – dlatego każdy opiekun domowego czworonoga powinien znać objawy mogące wskazywać na problemy z nerkami i wiedzieć, kiedy udać się z pupilem do lekarza weterynarii.

Przyczyny niewydolności nerek u psa

Choroby nerek mogą rozwinąć się u każdego psa. Wśród czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia problemów z nerkami wymienia się m.in.:

• odwodnienie,
• zaawansowany wiek,
• choroby serca,
• leczenie farmakologiczne innych chorób.

Niewydolność nerek może mieć formę ostrą lub przewlekłą.

Ostra niewydolność nerek u psa

Ostra niewydolność nerek (poprawnie: ostre uszkodzenie nerek – OUN) to stan nagły. Za jego rozwój odpowiada najczęściej nagłe pojawienie się lub gwałtowny wzrost stężenia toksycznych czynników we krwi psa, prowadzący do zniszczenia komórek nerek. Ostra postać niewydolności nerek może rozwinąć się po spożyciu przez psa takich toksyn, jak:

• środki ochrony roślin,
• alkohol,
• glikol etylowy (obecny między innymi w płynie hamulcowym),
• toksyczne rośliny doniczkowe lub ogrodowe,
• leki przeznaczone dla ludzi (w tym leki przeciwbólowe i antybiotyki),
• winogrona lub rodzynki.

Do ostrego uszkodzenia nerek dojść może także w wyniku:

• ukąszenia przez jadowite węże lub żmije,
• przedawkowania witaminy D,
• zatrucia metalami ciężkimi,
• podawania leków niezbędnych do leczenia innej choroby psa,
• niewydolności innych narządów,
• chorób zakaźnych – na przykład babeszjozy, leptospirozy czy dirofilariozy,
• kamicy nerek i zatrzymania odpływu moczu z pęcherza moczowego lub moczowodów,
• udaru cieplnego,
• rozwoju nowotworów układu moczowego.

W stanach ostrych możliwe jest całkowite wyleczenie zwierzęcia, choć zdarzyć się może, że na skutek silnego uszkodzenia nerek dojdzie do rozwoju przewlekłej choroby tego narządu lub rozwoju mocznicy i śmierci psa.

Przewlekła niewydolność nerek u psa

Przewlekła niewydolność nerek (poprawnie: przewlekła choroba nerek – PChN) to choroba, która nasila się stopniowo. Do przyczyn PChN zaliczyć można:

• wady wrodzone nerek (dysplazja, wielotorbielowatość),
• choroby ogólnoustrojowe (np. choroby nadnerczy),
• zapalenie nerek,
• amyloidozę nerek.

Przewlekła choroba nerek może rozwinąć się także jako konsekwencja ostrego uszkodzenia tego narządu. Dlatego każda przyczyna ostrej formy choroby może być równocześnie przyczyną formy przewlekłej. PChN jest chorobą nieuleczalną – możliwe jest jedynie spowolnienie dalszego postępu choroby, która jednak zawsze prowadzi do mocznicy u psa i śmierci.

Objawy niewydolności nerek u psa

Zaburzenia pracy nerek powodować będą gromadzenie się w organizmie toksycznych produktów przemiany materii (mocznika i kreatyniny), co prowadzić będzie do zatrucia. W przebiegu choroby mogą się rozwinąć także anemia i nadciśnienie, a zwiększone wydalanie białka przez nerki może skutkować jego niedoborem.

W przypadku ostrego uszkodzenia nerek objawy pojawiają się nagle i mają duże nasilenie. Natomiast przewlekła forma choroby rozwijać się będzie stopniowo. Objawy pojawiają się zazwyczaj dopiero wtedy, gdy uszkodzeniu ulegnie 75% komórek nerek, przez co choroba może zostać niezauważona przez długi czas. Dopiero w zaawansowanym stadium można zauważyć takie objawy, jak:

• wzmożone pragnienie,
• częste oddawanie moczu,
• brak apetytu,
• wymioty,
• postępujące wychudzenie,
• pogorszenie jakości sierści,
• ogólne osłabienie,
• nieprzyjemny zapach z pyska,
• owrzodzenia w jamie ustnej.

Postępująca choroba prowadzić będzie do rozwinięcia się u psa całkowitej niewydolności nerek, mocznicy i śmierci psa. Dlatego każdy opiekun, który zauważy u swojego pupila niepokojące objawy mogące wskazywać na problemy z nerkami, powinien jak najszybciej udać się do lekarza weterynarii.

Jak zdiagnozować chore nerki u psa?

Podstawowymi badaniami niezbędnymi do postawienia prawidłowej diagnozy są badanie krwi i moczu oraz USG nerek i pomiar ciśnienia krwi. W przebiegu choroby nerek u psa zaobserwować można podwyższone stężenie mocznika i kreatyniny w surowicy oraz anemię nieregeneratywną. Lekarz weterynarii może także zalecić badanie RTG. Niezwykle ważne jest także rozpoznanie choroby lub substancji, która zaburzyła prawidłowe działanie nerek. Na podstawie wyników badań możliwe jest określenie postaci choroby oraz dobranie odpowiedniego leczenia.

Choroby nerek u psa – leczenie

Ostra niewydolność nerek to stan, który wymagać będzie intensywnego leczenia. Jeśli nerki zostały uszkodzone środkami chemicznymi, konieczne może być płukanie żołądka lub przeprowadzenie dializy. Niezbędne jest także podawanie kroplówek, leków przeciwwymiotnych i osłonowych oraz antybiotyków zapobiegających wtórnym infekcjom przewodu pokarmowego. Pies z ostrym uszkodzeniem nerek powinien pozostać w klinice weterynaryjnej – umożliwi to stały monitoring jego stanu i szybką reakcję przy ewentualnym zaostrzeniu objawów.

W przypadku formy przewlekłej postępowanie polegać będzie przede wszystkim na leczeniu choroby podstawowej i spowalnianiu dalszego pogłębiania się choroby. W zależności od stopnia zaawansowania choroby konieczne może być:

• wprowadzenie psu diety weterynaryjnej,
• obniżenie ciśnienia krwi,
• leczenie niedokrwistości,
• podawanie środków pobudzających apetyt.

Pies z przewlekłą chorobą nerek może być leczony w domu, musi być jednak stale monitorowany. Badania kontrolne krwi, moczu i pomiary ciśnienia powinny być wykonywane z częstotliwością zaleconą przez lekarza weterynarii. Zazwyczaj we wczesnych stadiach psa należy zabierać na badania co około 6 miesięcy, w przypadku zaawansowanej choroby konieczne mogą być nawet comiesięczne kontrole.

Dieta dla psa z niewydolnością nerek

W początkowych stadiach przewlekłej choroby nerek zmiana karmy nie zawsze jest konieczna. Natomiast w zaawansowanych przypadkach należy wprowadzić psu restrykcyjną dietę o obniżonej zawartości fosforu i sodu, o podwyższonej zawartości kwasów omega-3 oraz o zasadowym odczynie przeciwdziałającym kwasicy metabolicznej. Ze względu na konieczność podawania psu diety o precyzyjnie dobranych parametrach nie zaleca się samodzielnego przygotowywania psu posiłków. Bezpieczniejszym sposobem żywienia psa chorego na nerki jest stosowanie karmy weterynaryjnej.

Rokowania przy niewydolności nerek u psa

Rokowania w przypadku ostrego uszkodzenia nerek zależą w dużej mierze od przyczyny choroby, szybkości reakcji opiekuna i stanu zdrowia psa przed wystąpieniem objawów. W niektórych przypadkach możliwe jest całkowite wyleczenie psa, choć u niektórych psów po kilku miesiącach rozwinąć się może przewlekła forma choroby.

Przewlekła choroba nerek jest nieuleczalna i zawsze prowadzi do niewydolności narządu i śmierci zwierzęcia. Czas przeżycia chorego psa można jednak wydłużyć, ściśle przestrzegając zaleceń specjalisty i stosując odpowiednio dobraną dietę. Samo właściwe żywienie może przedłużyć psu życie nawet o 3 lata.

Profilaktyka chorób nerek u psów

Choroby nerek mogą rozwinąć się u każdego psa, niezależnie od rasy, wieku i ogólnego stanu zdrowia. Niestety chore czworonogi często trafiają do gabinetu dopiero, gdy dojdzie do uszkodzenia ponad 75% komórek nerek. Dlatego niezwykle ważne jest regularnie wykonywanie psu profilaktycznych badań krwi i moczu, które pozwolą wykryć ewentualne problemy już w początkowym stadium i szybko wprowadzić odpowiednie leczenie.