Lęk separacyjny u psa. Jak pomóc psu, który nie umie zostawać sam w domu?

Wracasz zmęczony po pracy do domu i pierwsze, co widzisz po otwarciu drzwi, to totalna demolka, którą zrobił twój psiak pod twoją nieobecność? A może twój pupil notorycznie załatwia się w domu, kiedy tylko zostaje sam? Niewątpliwie takie problemy to nie tylko uciążliwość dla opiekunów czworonoga i sąsiadów, którzy całe dnie muszą wysłuchiwać psiego wycia. W wielu wypadkach cierpi także psiak, który nie potrafi radzić sobie z samotnością. Jak pomóc psu, który nie umie zostawać sam i co zrobić, by pies nie szczekał ani nie niszczył pod nieobecność opiekunów?

Czym jest lęk separacyjny u psa?

Lęk separacyjny u psa to odczuwany przez zwierzaka lęk przed oddzieleniem się od innych członków swojej grupy. Psy to zwierzęta przystosowane do życia w grupie społecznej. Towarzystwo zapewnia psu poczucie bezpieczeństwa i pozwala się zrelaksować. Oddzielenie od grupy jest natomiast całkowicie nienaturalne - może budzić niepokój, wzmożoną czujność, a nawet panikę. Niektórzy bardziej doświadczeni opiekunowie wiedzą już, że problem ten nie tyczy się wyłącznie adopciaków po przejściach – lęku separacyjnego nabawić się mogą także szczenięta z najlepszej hodowli lub psy, które w danym domu mieszkały niemal od urodzenia. Według najnowszych badań aż 8 na 10 psów boryka się z lękiem separacyjnym.

Objawy lęku separacyjnego u psa

Obecność lęku separacyjnego u psa można poznać po zachowaniu, jakie prezentuje zwierzak, zostając sam. Nadmierne pobudzenie, chodzenie w kółko po mieszkaniu, dyszenie, ślinotok i ignorowanie pozostawionego psu jedzenia to typowe objawy stresu u zwierzaków. Również załatwianie się w domu bez innej przyczyny może być związane z silnymi emocjami, jakie przeżywa pies. Osamotniony, przestraszony zwierzak może również szczekać, wyć lub piszczeć, by przywołać tym pozostałych członków swojej rodziny. Może też drapać w drzwi, chcąc podążyć za odchodzącym człowiekiem. Zachowania związane z lękiem separacyjnym występują wyłącznie pod nieobecność opiekunów.

Również w momencie, kiedy opiekun szykuje się do wyjścia, zauważyć można pierwsze objawy stresu. Kiedy tylko pies zauważy u człowieka zachowania, które zapowiadają jego wyjście z domu, może zacząć dyszeć, zagradzać wyjście lub przeszkadzać podczas zakładania butów. Niektóre czworonogi wykazujące lęk separacyjny mogą jednak zachowywać się zupełnie odwrotnie. Zgaszone chowają się pod stołem lub wchodzą do swojej klatki i nie chcą patrzeć w stronę wychodzącego opiekuna.

Trzeba jednak pamiętać, że brak wyraźnych objawów lęku separacyjnego nie oznacza, że pies pozostawiany sam w domu czuje się komfortowo. Duża część psów z lękiem separacyjnym odczuwa po prostu nieprzyjemne napięcie, które wywołuje wprawdzie paniki, jednak nie pozwala zrelaksować się i zasnąć. Brak wystarczającej ilości snu przełożyć się może natomiast na zachowanie psa podczas innych codziennych sytuacji - zwierzak taki może łatwo się irytować, frustrować, a nawet wykazywać reaktywność i agresję.

Nie każdy pies bałaganiący w domu ma lęk separacyjny!

Wywleczone na środek pokoju śmieci, pogryzione legowisko i porwany w strzępy papier toaletowy nie zawsze będą świadczyć o stresie psa. Czasem jest wręcz przeciwnie! Nieraz będą dla nas informacją, że pod naszą nieobecność zwierzak nareszcie czuje, że może robić, co mu się tylko żywnie podoba. Domowe czworonogi niestety nie rozumieją, że w ludzkim domu panują jakieś odgórne zasady, których trzeba zawsze przestrzegać. Wiedzą natomiast, że opiekun nie pozwala na grzebanie w śmieciach czy targanie zębami poduszek w swojej obecności. Jeśli więc nie ma go w domu, to się nie zezłości!

Obgryziona kanapa i „wybuchnięte” posłania to również częsty objaw niezaspokojonej potrzeby psa i frustracji. Pozbawiony obecności człowieka psiak, nie mając żadnego zajęcia i opiekuna, który mógłby go zabawiać, przeżywa silny dyskomfort. Przekierowuje więc swoją frustrację na zachowania niszczycielskie. U niektórych psów skłonności do niszczenia można zaobserwować także w innych sytuacjach z codziennego życia, podczas gdy objawy faktycznego lęku separacyjnego nigdy nie występują w obecności opiekuna. Sfrustrowane psiaki również mogą piszczeć lub wyć w domu, a także drapać drzwi wyjściowe lub framugi okien, próbując wymusić powrót właściciela.

Jak rozpoznać, z czym mamy do czynienia?

Jeśli nie jesteśmy pewni, jakie są przyczyny zgłaszanego nam przez sąsiadów szczekania lub zastanego po powrocie bałaganu, najlepiej nagrać zachowanie pozostawionego w domu psa. Na nagraniu wyraźnie będzie widać, w jakim nastroju jest czworonóg, w jaki sposób dostał się do lodówki i jak udało mu się zdjąć z najwyższej półki pudełko z herbatą. Dzięki nagraniu możemy też dowiedzieć się, jak długo (i czy w ogóle) nasz psiak wyje lub szczeka.

Dzięki temu sprawdzimy, czy sąsiedzi przypadkiem nie pomylili mieszkań, z których dochodzą płaczliwe dźwięki. Uzbierane filmy będą również niezmiernie pomocne, jeśli zdecydujemy się na podjęcie terapii behawioralnej. Dzięki nim specjalista od psiego zachowania szybciej dobierze odpowiednie postępowanie do potrzeb naszego pupila.

Jakie psy najczęściej mają lęk separacyjny?

Większość psów źle znosi rozłąkę ze swoim ukochanym opiekunem. Nic dziwnego – domowe czworonogi zostały wręcz stworzone do tego, by najlepiej czuć się w obecności swojego człowieka. Jednak lęk separacyjny w skrajnej formie dotyka tylko niektóre psy. Dotychczasowe badania nad lękiem separacyjnym udowodniły, że występuje on częściej u:

• mieszańców,
• psów, które spotkała jakaś trauma w życiu,
• psów, które boją się głośnych dźwięków, na przykład burzy.

Reakcja psa na rozłąkę z człowiekiem zależy również w dużej mierze od zachowania i sposobu życia jego opiekuna - szczególnie ciągłe zwracanie uwagi na czworonoga i brak nauki samodzielności zwiększają ryzyko nadmiernego przywiązania i wystąpienia lęku separacyjnego u psa.

Czy rasa psa wpływa na skłonności do lęku separacyjnego?

Węgierscy naukowcy postanowili zbadać, czy występowanie lęku separacyjnego u psów jest związane z rasą. W tym celu zebrali grupę 53 dorosłych rasowych psów, które podzielili na dwie grupy, w zależności od pierwotnego przeznaczenia danej rasy. Grupa ras „współpracujących z człowiekiem” obejmowała między innymi labradory, goldeny i owczarki niemieckie. Z kolei grupa ras „samodzielnych” składała się z psów rasy beagle, pitbul, bulterier, husky, malamut i chartów. Następnie badacze sprawdzili, jak czworonogi reagują na rozłąkę ze swoim opiekunem.

Okazało się, że psy ras stworzonych do współpracy z człowiekiem zdecydowanie gorzej znosiły rozłąkę z opiekunem niż psiaki z grupy „samodzielnej”. Widok odchodzącego opiekuna sprawiał, że skomlały i wierciły się niespokojnie. Kiedy człowiek znikał im z pola widzenia, zaczynały rozpaczliwie szczekać.

Rasy stworzone do bliskiej współpracy z człowiekiem okazały się bardziej podatne na stres towarzyszący rozdzieleniu z opiekunem. Z reguły psiaki te chętniej używają szczekania do komunikacji z człowiekiem, co dodatkowo może zwiększyć uciążliwość problemu. Możliwe także, że nastawione na wykonywanie poleceń człowieka psy bardziej frustrują się w momencie, gdy zostają same i nie dostają od człowieka wskazówek, jak mają rozwiązać napotkany problem. Mają również o wiele silniejszą potrzebę pozostawania w pobliżu swojego opiekuna.

Oczywiście wyniki tych badań nie oznaczają, że psy ras bardziej samodzielnych nie będą wykazywać lęku separacyjnego czy będą sprawiać w domu mniej problemów. W szczególności psy ras pierwotnych potrafią być bardzo trudne w odpowiednim wychowaniu. Przez to nie są polecane dla niedoświadczonych psiarzy. Prawidłowe budowanie relacji z czworonogiem i szybkie reagowanie w razie pojawienia się pierwszych oznak lęku separacyjnego to klucz do uniknięcia poważnych problemów z samodzielnym zostawaniem w domu naszego psa…. Niezależnie od jego rasy!

Czy drugi pies rozwiąże problem lęku separacyjnego?

Wprowadzenie do domu drugiego psa wydawać by się mogło doskonałym lekiem na problemy separacyjne. Bojący się samotności psiak po prostu nie będzie sam i przestanie odczuwać lęk! Okazuje się jednak, że takie rozwiązania nie zawsze przynoszą oczekiwany skutek, za to mogą skończyć się dodatkowymi problemami. Psy doskonale rozumieją uczucia innych czworonogów i uczą się od siebie przeróżnych zachowań. Jeśli więc nowy psiak zobaczy, że jego bardziej doświadczony kolega panikuje pod nieobecność opiekunów, może nabrać wrażenia, że samotność jest czymś, czego również i on powinien się bać! Może też zacząć wtórować wyjącemu zwierzakowi, naśladując jego zachowanie, nawet jeśli nie będzie odczuwał lęku. Niektórym psom obecność drugiego czworonoga może jednak ułatwić tolerowanie samotności. Zanim jednak zdecydujemy się na drugiego psa, powinniśmy się w tym upewnić, na przykład zapraszając na jeden dzień psiego kolegę naszego pupila i patrząc, jakie będą tego skutki.

Jak nauczyć psa spokojnego zostawania w domu?

Niemal każdego psa, który ma problemy ze spokojnym zostawaniem w domu da się nauczyć zachowania równowagi pod nieobecność opiekunów. Sposób, w jaki da się to osiągnąć, zależy jednak od danego przypadku i przyczyny problemu, jaki wykazuje psiak - niszczenie, wycie i szczekanie pod nieobecność opiekuna może bowiem wynikać zarówno z frustracji, jak i faktycznego lęku separacyjnego.

Jak pomóc psu z lękiem separacyjnym?

Przyczyną lęku separacyjnego może być nadmierne przywiązanie do opiekuna. Może to być problem pierwotny, wywodzący się z okresu szczenięcego lub wtórny, czyli wytworzony w późniejszym życiu, na przykład na skutek jakiejś traumy. Psiaki takie mogą potrzebować od właściciela więcej wsparcia niż inne.

W wypadku lęku separacyjnego przede wszystkim należy zająć się pracą nad relacją psa z opiekunem, nauką samodzielności i zwiększeniem poczucia bezpieczeństwa w domu. W tym ostatnim celu pomóc może odpowiednio wprowadzona klatka kennelowa. Stanie się ona dla psa bezpiecznym miejscem, w którym nie musi bać się żadnego zagrożenia. Również odwrażliwianie psa na wychodzenie człowieka i stopniowe przedłużanie nieobecności są często stosowane w przypadku psów wykazujących lęk separacyjny.

Walka z lękiem separacyjnym bywa nieraz naprawdę trudna. Jednak są przypadki, w których wprowadzenie drobnych, pozornie nic nieznaczących zmian pozwala całkowicie rozwiązać problem! Oto rady oraz kilka sposobów, które możesz przetestować, zanim wybierzesz się do specjalisty.

• Ćwicz znoszenie samotności. Najpierw nauczmy psa czuć się komfortowo, gdy znajduje się w różnych miejscach w domu oddzielonych bramką lub przebywa w zamkniętej klatce, podczas gdy my zajmujemy się swoimi sprawami. Gdy psiak przywyknie do czasowej izolacji w domu w obecności ludzi, zacznijmy zostawiać go zupełnie samego na kilka minut. Stopniowo wydłużajmy nasze wyjścia, a z czasem dojdziemy do tego, że będziemy mogli go zostawić samego na kilka godzin.
• Zostaw psu wyjątkową zabawkę. Spraw, by chwila rozłąki nie kojarzyła się psu wyłącznie w przykry sposób. Za każdym razem, kiedy wychodzisz, zostawiaj zwierzakowi zabawkę wypełnioną wyjątkowo pysznym jedzeniem, którego wydobycie zajmie czworonogowi dłuższą chwilę. Może to być także większy, wyjątkowy gryzak, którego psiak nie dostaje z innej okazji. Dzięki temu twój pupil zyska pod twoją nieobecność przyjemne zajęcie, które odciągnie jego myśli od samotności.
• Zminimalizuj stresujące bodźce. Niektóre psy zostawione same w domu mogą stać się bardziej czujne lub reagować strachem na to, co w twojej obecności nie robi na nich wrażenia. Mogą zacząć szczekać na ludzi przechodzących pod oknem lub w odpowiedzi na słyszane dźwięki. W przypadku takich psów znaczną poprawę może przynieść odcięcie takich bodźców, na przykład poprzez zasłonięcie okien lub zostawienie włączonego radia.
• Zorganizuj psu opiekę. Duża część psów z lękiem separacyjnym dobrze czuje się nawet w towarzystwie osoby, która nie jest ich opiekunem. Dzięki temu stają się o wiele spokojniejsze w obecności innego członka rodziny, znajomej sąsiadki lub petsittera. Poproszenie o pomoc takiej osoby, szczególnie gdy rzadko zdarza nam się na dłużej wychodzić z domu, może być idealnym rozwiązaniem w przypadku zwierzaków, które bardzo źle znoszą samotność.
• Unikaj stosowania kar. Wracasz do domu i odkrywasz, że pod twoją nieobecność zwierzak zdemolował ci mieszkanie? Postaraj się powstrzymać od karania go! Psiak, który przyzwyczai się, że po powrocie opiekun jest na niego zawsze wściekły, będzie miał jeszcze większy problem z zostawaniem samemu w domu – będzie bał się twojego powrotu! Pamiętaj – nie da się „oduczyć” psa lęku separacyjnego krzykiem ani karami fizycznymi!

Jeśli twój zwierzak cierpi na tak poważny lęk separacyjny, że proste sposoby na niego nie działają, koniecznie udaj się po pomoc do behawiorysty! Czworonogi źle znoszące samotność mogą być nie tylko uciążliwe dla sąsiadów, niszczyć czy załatwiać się w domu. Permanentny stres niesie ze sobą poważne konsekwencje dla psiego zdrowia i zachowania również w innych aspektach codziennego życia! Może się zdarzyć, że nie obejdzie się bez zastosowania na jakimś etapie środków farmakologicznych.

Jak zmniejszyć frustrację psa, który zostaje sam?

Psiaki, które frustrują się pod nieobecność właściciela, zazwyczaj przyzwyczajone są do dużej ilości uwagi poświęcanej im przez człowieka. Często skłonne są wymuszać zabawę czy głaskanie piszczeniem, szczekaniem lub skakaniem na opiekuna i nie akceptują odmowy. W wypadku takich psów podstawą terapii będzie nauczenie psa akceptowania braku uwagi ze strony człowieka i zapewnienie mu innego, samodzielnego zajęcia.

Psiak, który w obecności opiekuna nauczy się na nim nie „wisieć” i będzie umiał zająć się sobą lub spokojnie położyć spać, o wiele lepiej zniesie chwile samotnie spędzone w domu. W przypadku sfrustrowanych psów pomocne mogą być także zabawki typu kong wypełnione zamrożonym pasztetem. Jednak zamykanie sfrustrowanych psów w klatce kennelowej na czas wyjścia z mieszkania może pogłębić ten stan i spowodować, że pies zrobi sobie krzywdę, próbując się z niej wydostać.

Psy, które pod nieobecność opiekuna dobrze się bawią, demolując mieszkanie, zdejmując sobie książki z półek i wyciągając z szafek buty, powinno się odseparować od niebezpiecznych dla nich rzeczy. Dobrym pomysłem będzie zamontowanie w szafkach zamknięć zabezpieczających przed dziećmi i dokładne sprawdzanie przed każdym wyjściem, czy nie zostawiliśmy niczego na stole.